۲۹۶ – از شیخ رحمه الله سوال شد: منظور از این فرمودهی رسول الله صلی الله علیه وسلم چیست: «خانههایتان را قبرستان قرار ندهید»؟
جواب دادند: در معنای این حدیث، بر دو قول اختلاف است:
قول اول: معنایش این است که مردگانتان را در خانه دفن نکنید، و این ظاهر لفظ حدیث است. اما اشکالی که بر این قول گرفته میشود، این است که رسول الله صلی الله علیه وسلم در خانهی خودشان دفن شدند. جواب این اشکال: این از خصایص رسول الله صلی الله علیه وسلم است.
قول دوم: معنایش این است که خانهها را مانند قبرستان قرار ندهید که در آن نماز نخوانید؛ زیرا نزد اهل علم چنین مقرر است که در قبرستانها نباید نماز خواند، و آنچه باعث تایید این قول است، حدیثی است که میفرماید: «قسمتی از نمازهایتان را در خانههایتان بخوانید، و خانههایتان را مانند قبرها قرار ندهید».
هر دو معنا صحیح است. زیرا دفن مردگان در خانه، وسیلهای به سمت شرک است، و چون عادتی که از زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم تا به امروز وجود دارد، دفن مردگان در قبرستان مسلمانان است، و چون این کار باعث تنگ شدن جای ورثه شده و چه بسا از وجود قبر در خانه، وحشت کنند، و ممکن است اعمالی نزد قبر انجام شود که با مقصود شارع که همان یاد آوری آخرت است، منافات داشته باشد.
همچنین، در حدیث، این دلیل وجود دارد که قبرستانها، محل نماز نیستند؛ زیرا قرار دادن قبرستانها برای نماز، سببی برای شرک است.
همچنین، حدیث دال بر این است که برای شخص بهتر است قسمتی از نمازهایش را به خانه اختصاص دهد، و این نمازها، نمازهای نافله هستند. به این دلیل که رسول الله صلی الله علیه وسلم میفرمایند: «بهترین نماز شخص، نماز او در خانهاش است، به جز نماز فرض». اما نمازهای غیر فرض که در شرع آمده باید در مسجد خوانده شوند، نیز در مسجد خوانده میشوند. مثل نماز کسوف، و نماز تراویح در رمضان… حتی اگر شخص در مکه و مدینه باشد، بهتر است که نماز نافله را در خانه بخواند؛ چون حدیث، عام بوده، و چون رسول الله صلی الله علیه وسلم در حالی این را فرمودهاند که در مدینه بودهاند.