(۲۳۳۳) حکم استفاده از لفظ ‘سید’ در صلوات نماز

(۲۳۳۳) سوال: در نماز عشا برای مردم امامت دادم و در رکعت آخر بعد از بالا آمدن از رکوع دعای باران کردم و در آخر دعا گفتم: و صلی الله علی سیدنا محمد و علی آله و صحبه و سلم. و هنگامی که نماز را به پایان رساندیم یکی از نماز‌گزاران از من انتقاد کرد و گفت: در نماز رسول الله ﷺ با صفت سید نمی‌آوریم و واجب است که فقط بگویی: و صلی الله علی نبینا محمد، و به این حدیث استدلال کرد: «لا تسودوني في الصلاة»[۱] (مرا در صلوات با لفظ سیادت وصف نکنید) پس قول شما در این باره چیست؟

جواب:

اولا می‌گوییم: قنوت برای استسقاء مشروع نیست زیرا که از رسول الله ﷺ وارد نشده است و چیزی که وارد شده است در خطبه‌ی جمعه یا در خطبه‌ی نماز استسقاء یا در وقت غیر مقید و اما اینگونه قنوت خواندن مشروعیت ندارد.

دوما: این قول: اللهم صل علی سیدنا محمد مشکلی ندارد و حدیثی که در آن نهی از وصف سید در صلوات آمده است باطل است و اصلی ندارد ولی شایسته است انسان کلمه‌ی سید را در صلوات فرستادن بر رسول الله ﷺ، ذکر نکند مگر این که از رسول الله ﷺ چنین لفظی وارد شده باشد و لفظی که از رسول الله ﷺ وارد شده است در آن کلمه‌ی سید ذکر نشده است بلکه هنگامی که گفتند: ای رسول الله ﷺ امر شده‌ایم که بر تو صلوات بفرستیم، پس چگونه بر تو صلوات بفرستیم؟ پس ایشان فرموند: بگویید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ، اللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا بَارَكْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ» (بارالهی! بر محمد و خاندان او درود فرست؛ همان گونه که بر ابراهیم و خاندان او درود فرستادی که تو ستوده‌ی بزرگواری، نیز برکت خویش را بر محمد و خاندانش ارزانی دار؛ چنان که بر ابراهیم در میان عالمیان ارزانی داشتی که تو ستوده‌ی بزرگواری) و این بدان معنی نیست کسی که لفظ سید را ذکر نکند از حق رسول الله ﷺ کاسته‌ است بلکه ذکر نکردن آن در موضعی ذکر آن وارد نشده است بسیار برتر است از ذکر آن در موضعی که ذکر نشده باشد زیرا ذکر نکردن آن در جایگاهی که آن از رسول الله ﷺ وارد نشده است سخت‌ترین درجه‌ی تبعیت را می‌رساند از کسی که در جایگاهی که ذکر آن وارد نشده باشد آن را ذکر کند و برای همین کسی در موضعی که ذکر نشده است آن را حذف می‌کند در واقع حق سیدی رسول الله ﷺ را بجا آورده است از این جهت که از چیزی که ما را به آن راهنمایی کرده است تجاوز نمی‌کنیم و به چیزی که بر ما شرع کرده است تعدی نمی‌کنیم. و کسی که از قول ما اینگونه فهم نکند که ما معتقد به سید بودن رسول الله ﷺ نیستیم بلکه او سید ماست و سید تمام فرزندان آدم است همانطور از ایشان ثابت است ولی هرچه عظمت سیادت او در قلب مؤمن بیشتر باشد تعظیم تبعیت کردن از سنتش می‌باشد از جهت که به آن چیزی زیاد یا کم نمی‌کند.

[۱] أورده السخاوی فی المقاصد الحسنة (ص۷۲۰)، و قال: لا اصل له.

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: أتمت الناس في صلاة العشاء، وفي الركعة الأخيرة وبعد الرفع من الركوع دعوت الله سبحانه أن يسقينا الغيث، وفي آخر الدعاء قلت: وصلى الله على سيدنا محمد وعلى آله وصحبه وسلم. ولما انتهينا من الصلاة انتقدني أحد المصلين بقوله: أنا لا أسود الرسول صلى الله عليه وسلم في الصلاة، ويجب أن تقول: وصلى الله على نبينا محمد فقط، واستدل بحديث الرسول صلى الله عليه وسلم: «لا تسودوني في الصلاة» فما قولكم في هذا؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: أولا نقول: إن قنوتك للاستسقاء غير مشروع؛ لأن ذلك لم يرد عن النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم-، إنما ورد الاستسقاء عنه إما في خطبة الجمعة، أو في خطبة صلاة الاستسقاء، أو في وقت غير مُقَيَّد بعمل، وأما القنوت لذلك فليس مشروعًا.

ثانيا: قول القائل: اللهم صلِّ على سيدنا محمد لا حرج فيه ولا بأس به، وأما الحديث الذي ذكر فيه النهي عن التَّسْوِيدِ في الصلاة فحديث باطل لا أصل له، ولكن ينبغي مع ذلك ألا يذكر الإنسان كلمة سيدنا في الصلاة على النبي صلى الله عليه وسلم إلا حيث وردت عن النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم-، والوارد عن النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم- أنه لا يذكر كلمة سيدنا، بل لما قالوا: يا رسول الله أمرنا الله أن نصلي عليك، فكيف نصلي عليك؟ فقال: قولوا: «اللهم صل على محمد وعلى آل محمد، كما صليت على إبراهيم وعلى آل إبراهيم إنك حميد مجيد، اللهم بارك على محمد وعلى آل محمد، كما باركت على إبراهيم وعلى آل إبراهيم إنك حميد مجيد» وهذا لا يعني أن الذي لم يذكر سيدنا قد تنقص من حق الرسول -عليه الصلاة والسلام-، بل إن الذي لم يذكرها في الموضع الذي لم تَرِدْ فيه أعظم إجلالا ممن يذكرها في موضع لم ترد فيه؛ لأن الذي لم يذكرها في الموضع الذي لم ترد فيه أشد اتباعًا للنبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم – ممن ذكرها في موضع لم تذكر فيه، وعلى هذا فيكون هذا الذي حذفها في موضع لم تذكر فيه هو الذي جعل محمدا – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- سيدًا حقا، بحيث لا نتجاوز ما أرشدنا إليه، ولا نتعدى ما شرعه لنا ولا يفهم فاهم من قولنا هذا أننا لا نعتقد أن محمدًا سيدنا -صلى الله عليه وعلى آله وسلم، بل هو سيدنا، بل سيد ولد آدم، كما ثبت عنه صلى الله عليه وعلى آله وسلم، ولكن كلما عَظُمَتِ السيادة في قلب المؤمن لرسول الله معظم اتباعه لِسُنَّتِه ، بحيث لا يزيد فيها ولا يَنْقُصُ عنها.