(۲۲۸۶) حکم تورک نشستن در تشهد و مقایسه آن با دست بستن بعد از رکوع

(۲۲۸۶) سوال: آیا حالت تورک نشستن در نماز در هر تشهدی که بعد آن سلام دادن باشد نیست همانطور که قول امام شافعی و یکی از امام احمد Ë است اگرچه در نماز دو رکعتی باشد؟ و اگر سنت نمی‌باشد مگر در نمازهای چهار رکعتی، عمل به حدیث أبی حمید، پس آیا تورک در نمازهای دو رکعت و یک رکعت را بر دست بستن بعد از رکوع قیاس نمی‌کنیم؟ نظر شما در این مورد چیست الله اجرتان دهد؟

جواب:

سوال کننده از حکم تورک سوال می‌کند: آیا در تشهدی که بعد آن سلام است می‌باشد یا در تشهد دوم هر نمازی که دو تشهد دارد؟

و رأی درست دراین‌باره این است که در تشهد دوم نمازهایی که دو تشهد دارد می‌باشد که یعنی در تشهد دومی که بعد آن سلام دادن است می‌باشد و این رأی صحیح است که ادله به آن دلالت می‌دهند و همچنین مقتضای حکمت است زیرا که تمییزی برای تشهد اول و دوم نیز می‌باشد به خلاف نمازی که فقط یک تشهد دارد که نیازی به تورک نشستن نیست که بین تشهد اول و دوم تمییز حاصل شود.

و برای همین نماز فجر و نوافل نسشتن تورک نیست زیرا که دو رکعت می‌باشد.

و اما قول سوال کننده: بر دست بستن قبل از رکوع و بعد رکوع قیاس نمی‌شود؟ من معنی این عبارت و وجه قیاسی که مراد سوال کننده است را نمی‌دانم ولی در مورد مسئله‌ی گذاشتن دست راست بر دست چپ در قیام بعد از رکوع، می‌گویم: امام احمدË اختیار داده است که اگر خواست دستش بعد از رکوع رها کند یا بگیرد اما مقتضای حدیث سهل بن سعد J که در صحیح بخاری ثابت است سنت گذاشتن دست راست بر چپ در بعد از رکوع می‌باشد و آن برای این است که می‌فرماید: «كَانَ النَّاسُ يُؤْمَرُونَ أَنْ يَضَعَ الرَّجُلُ الْيَدَ الْيُمْنَى عَلَى ذِرَاعِهِ الْيُسْرَى فِي الصَّلَاةِ»[۱] (به مردم امر می‌شد که مردان در نماز دست راست خود را بر ساق دست چپشان بگذارند) و این مقتضا می‌کند که قیام بعد از رکوع نیز داخل در آن باشد زیرا که قولش شامل کل نماز می‌شود ولی رکوع را از آن خارج می‌کنیم زیرا که دست‌ها بر روی زانوها قرار دارد و سجود را نیز خارج می‌کنیم چون که دست‌ها بر زمین قرار دارد و همچنین حالت نشستن را خارج می‌کنیم چون دست‌ها بر ران‌ها قرار دارد پس فقط قیام بعد از رکوع و قبل آن باقی می‌ماند که داخل در حدیث می‌شود پس درست است که هنگامی که از رکوع بلند شد دست راستش را بر چپ بگذارد همانگونه که قبل از رکوع بوده است.

[۱] رواه البخاری (۷۴۰).

تعداد بازدید: 6

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: التَّوَرُّكُ في الصلاة أليس هو في كل تشهد يليه سلام، كما قال الإمام الشافعي رحمه الله، وفي أحد القولين عن أحمد رحمه الله، ولو كان في ركعتين؟ وإذا كان لا يُسَنُّ إلا في الرباعية عملا بحديث أبي حميد، فهلا نقيس على القبض بعد الرفع من الركوع التَّوَرُّكُ في الركعتين والركعة؟ فما رأيكم في ذلك أثابكم الله؟

فأجاب رحمه الله تعالى: السائل يسأل عن حكم التَّوَرُّكِ: هل يكون في كل تشهد يعقبه سلام، أو يكون في التشهد الثاني من كل صلاة فيها تشهدان؟

والصواب أنه يكون في التشهد الثاني في كل صلاة فيها تشهدان، يكون في التشهد الثاني الذي يعقبه السلام، هذا هو الصحيح الذي به تجتمع الأدلة، أيضًا مقتضى الحكمة؛ لأنه إنما جعل في التشهد الثاني ليكون التمييز بينه وبين التشهد الأول، بخلاف الصلاة التي ليس فيها إلا تشهد، فإنه لا حاجة إلى التورك الذي يحصل به التمييز بين التشهد الأول والتشهد الثاني.

وعلى هذا فصلاة الفجر ليس فيها تورك، والنوافل ليس فيها تورك؛ لأنها ركعتان.

وأما قول السائل: فهلا يقاس على القبض فيما قبل الركوع وبعد الركوع؟ فأنا لا أدري ما معنى هذه العبارة، ولا وجه القياس الذي يريده هذا السائل، ولكنني أتعرض لمسألة وضع اليد اليمنى على اليد اليسرى بعد القيام من الركوع، فأقول: إن الإمام أحمد رحمه الله خَيَّر بينهما، قال: إذا قام من الركوع فإن شاء قبض -يعني: وضع اليد اليمنى على اليسرى وإن شاء أرسلهما، ولكن مقتضى حديث سهل بن سعد رضي الله عنه الثابت في صحيح البخاري أن السنة أن يضع يده اليمنى على اليسرى بعد الركوع، وذلك لأنه قال رضي اله عنه: «كان الناس يُؤْمَرُونَ أن يضع الرجل يده اليمنى على ذراعه اليسرى في الصلاة» وهذا يقتضي أن يكون القيام بعد الركوع داخلا في ذلك؛ لأن قوله: في الصلاة، يشمل كل الصلاة، لكننا نخرج منها الركوع؛ لأن اليدين موضوعتان على الرُّكَبِ، والسجود؛ لأن اليدين على الأرض، والجلوس؛ لأن اليدين على الفخذين، فيبقى القيام الذي قبل الركوع، والقيام الذي بعده، فيكون داخلا في هذا الحديث، فالصواب أنه إذا قام من الركوع يضع يده اليمني على اليسرى، كما يضعهما كذلك قبل الركوع.