۱۶۹ – از شیخ رحمه الله سوال شد: اعمال چگونه وزن میشوند در حالی که اوصافی بیش نیستند که عاملان انجام دادهاند؟
جواب دادند: در این مورد چنان که قبلا گفتیم، قاعده بر این است که تسلیم بوده و قبول کنیم. چه نیازی است که بگوییم چگونه و چرا؟ اما با این حال، علما رحمهم الله در جواب این سوال گفتهاند: اعمال تبدیل به أعیان میشوند که در این صورت دارای جسم خواهند بود که در یک کفّهی میزان گذاشته میشوند که یا سنگین میشود و یا خیر، و برای آن مثالی از حدیث صحیح زدهاند که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «مرگ در روز قیامت در شکل قوچی قرار داده میشود. سپس ندا داده میشود: ای اهل بهشت، پس اهل بهشت مطلع شده و توجه میکنند، و ندا داده میشود: ای اهل جهنم، پس اهل جهنم مطلع شده و توجه میکنند که ببینند چه شده؟ در این هنگام مرگ به صورتی قوچی به میان آورده میشود، و گفته میشود: آیا این را میشناسید؟ میگویند: بله، این مرگ است. در این هنگام مرگ در میان بهشت و جهنم ذبح میشود، و گفته میشود: ای اهل بهشت، جاودانگیِ بدون مرگ، و ای اهل آتش، جاودانگیِ بدون مرگ». همهی ما میدانیم که مرگ، صفت است. اما الله تعالی آن را تبدیل به ذاتی کند که قائم به نفس است. اعمال نیز چنین تبدیل به ذات شده و وزن میشوند. والله أعلم.