۱۶۸ – از شیخ رحمه الله سوال شد: آیا میزان یکی است یا متعدد است؟
جواب دادند: علما در مورد اینکه آیا میزان یکی است یا متعدد، بر دو قول، اختلاف دارند. به این خاطر که نصوصی که در مورد میزان آمده، گاهی به صورت مفرد و گاهی به صورت جمع آمده است. مثالی که در آن به صورت جمع آمد، این فرموده‌ی الله تعالی است: {وَنَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ}[۱]، یعنی: {و موازین عدالت را قرار خواهیم داد}، و نیز می‌فرماید: {فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ}[۲]، یعنی: {پس کسی که موازینش سنگین باشد}، و مثالی که در آن به صورت مفرد آمده، این فرموده‌ی پیامبر صلی الله علیه وسلم است: «دو کلمه هستند که نزد الله محبوب بوده، و بر زبان سبک، و در میزان، سنگین هستند».
به همین خاطر برخی علما گفته‌اند: فقط یک میزان وجود دارد، و به اعتبار چیزهایی که وزنشان می‌کند، یا به اعتبار امت‌ها، به صورت جمع آمده. زیرا این میزان، اعمال امت محمد و اعمال امت موسی و اعمال امت عیسی را وزن می‌کند. به همین خاطر به صورت جمع آمده چون امت‌ها، متعدد هستند.
اما کسانی که قائل به تعدد میزان هستند، می‌گویند: اصل در تعدد بر همین است، و جایز است که الله تعالی برای هر امتی، میزانی قرار دهد، یا میزانی برای فرایض و میزانی برای نوافل قرار دهد.
اما اظهر این است – والله اعلم – که میزان، یکی است. اما به اعتبار آن چیزی که وزن می‌شود، متعدد است.
[۱] – سوره أنبیاء، آیه «۴۷».
[۲] – سوره أعراف، آیه «۸».
