(۱۲۹۷) سوال: اگر از مسلمانی که در امور دینی فقیه نیست، سوالی دینی بپرسند که جوابش را می‌داند، آیا بر او واجب است آن را جواب دهد؟ حال اگر کسی که از او سوال می‌شود، خودش آن کار را انجام می‌دهد، ولی از حکمش مطمئن نیست؛ آیا حرام است سائل را از آن مطلع کند یا باید هیچ نگوید؟

جواب:

اگر از مسلمانی چیزی در رابطه با امور دینی بپرسند که جوابش را می‌داند، باید جواب دهد. به دلیل اینکه رسول اللهﷺ می‌فرماید: «از من برسانید حتی اگر یک آیه – یا حکم – باشد».^[۱]

ولی اگر مثلا سائل از او پرسید: از کجا دانستی که حکمش چنین و چنان است؟ باید اسم عالمی که این حکم را از او شنیده، بگوید تا سوال کننده مطمئن شود. اما اگر نمی‌داند و خودش هم آن را انجام می‌دهد، دیگر جایز نیست به او بگوید. نیز، چیزهایی که بین عوام مشهور است، اعتبار ندارند. زیرا ممکن است نزد عوام مشهور باشد که انجام کاری جایز است، در حالی که جایز نیست. همچنین ممکن است کاری نزد آنها جایز نباشد در حالی که جایز است.

اما اگر حکم کاری را از طریق یکی از علمایی که در علمشان مورد اعتماد هستند، می‌داند، باید سائل را آگاه کند. در غیر این صورت، واجب است توقف نماید. زیرا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {قُلْ إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّيَ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَالْإِثْمَ وَالْبَغْيَ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَأَنْ تُشْرِكُوا بِاللَّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا وَأَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ} [أعراف: ۳۳]: (بگو همانا پروردگارم، کارهای زشت را، چه آشکار و چه پنهان، حرام کرده. همچنین گناه و ظلم ناحق را و اینکه با الله چیزی را شریک قرار دهید که برایش دلیلی نازل نفرموده و اینکه چیزی را که نمی‌دانید به الله نسبت دهید).

نیز به دلیل اینکه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا} [إسراء: ۳۶]: (و آنچه را که به آن علم نداری دنبال نکن، زیرا گوش و چشم و دل همه مورد سوال قرار خواهند گرفت).

***

^[۱] صحیح بخاری: کتاب الأنبیاء، باب ما ذکر عن بنی اسرائیل، حدیث شماره (۳۲۷۴). از عبدالله بن عمرو رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُمَا با این لفظ: «بلغوا عني ولو آية».