(۶۰۶۰) حکم قسم دروغ و کفاره آن در صورت نقض وعده

(۶۰۶۰) سوال: تصمیم جدی بر ترک کاری را گرفتم، لذا گفتم: زنم مانند مادر و خواهرم بر من حرام باشد اگر این کار را انجام دادم اما آن را اجرا نکردم بلکه آن کار را انجام دادم؛ در این حالت چه چیزی بر من واجب است و معنای آزاد کردن برده چیست؟

جواب:

ابتدا این سؤال کننده و امثالش را نصیحت نموده که از گفتن چنین سخنانی پرهیز کنند و اگر بر انجام کاری تصمیم جدی دارند برای آنها مجالی در قسم یاد کردن به الله À وجود دارد، به دلیل فرموده‌‌ی رسول الله ﷺ: «من کان حالفا فلیحلف بالله أو لیصمت»[۱]: (هر کسی میخواهد قسم یاد کند، یا به الله قسم یاد کند یا ساکت شود) و نیازی نیست آن را به حرام نمودن همسران، طلاق دادن آنها و … معلق کنند. این از جمله اموری است که به انسان آسیب می‌‌رساند همچنین از جمله امور نو ظهور است و در زمان سلف صالح مشهور نبوده اما حال که از این مرد واقع شده می‌‌گوییم: این کار را تکرار مکن و اگر مقصود تو تحریم همسرت نیست بلکه خودداری از این کار است سپس از این کار خودداری نکردی، قول راجح در این مسئله این است که سخن تو حکم قسم را دارد به این معنا که به ده مسکین غذا داده، آنها را به نهار یا شام دعوت کنی یا اینکه به هریک از آنها یک مد از برنج همراه گوشت دهی و اگر ده نفر در یک خانه باشند به آنها ده مد همراه گوشت کافی می‌‌دهی. به این صورت قسم تو باز می‌‌شود اما آزاد کردن برده به معنای آزادی او از بردگی است یعنی اگر برده‌‌ای را یافتی، او را خریده و آزاد می‌‌کنی یا اگر برده داری او را آزاد کنی. این معنای فرموده‌‌ی الله À: {فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ}[النساء: ۹۲] است. اما مد: یک صاع رسول الله ﷺ که برابر با دو کیلو و چهل گرم بر حسب آنچه برای ما مشخص شده، می‌‌باشد و صاع رسول الله ﷺ برابر با چهار مد است. لذا یک مد مساوی با نصف کیلو و ده گرم از گندم خوب است. آنچه برای ما آشکار بوده این است که برنج همانند گندم در وزن می‌‌باشد.

[۱] تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: عَزمتُ على تركِ فعل ما فقلت: تَحْرُمُ على امرأتي مثل أمي وأختي لو فعلت ذلك، ولكنني لم أنفذ، بل فعلت ذلك الأمر، فماذا علي في هذه الحالة؟ وما معنى عتق رقبة؟

فأجاب رحمه الله تعالى: الجواب عن هذا أولا النصيحة لهذا السائل وأمثاله من أن يتكلموا بمثل هذا الكلام، وإذا كانوا عازمين على الفعل فإن لهم مندوحة عنه بحيث يحلفون بالله ؛ لقول النبي عليه الصلاة والسلام: «مَن كانَ حالفًا فلْيَحْلِفُ بالله أو لِيَصْمُتْ»، ولا حاجة إلى أن يعلقوا ذلك بتحريم زوجاتهم أو طلاقهن أو ما أشبه ذلك، وهي من الأمور التي تضر بالإنسان، و هي أمور محدثة أيضًا، فلم تكن معروفة في عهد السلف الصالح، ولكن لما وقعت من هذا الرجل فإننا نقول له: لا تَعُد لمثل هذا، وإذا كنت لا تقصد تحريم زوجتك وإنما تقصد الامتناع عن هذا الشيء ثم لم تمتنع منه فإن الراجح في هذه المسألة أن يكون كلامك هذا حكمه حكم اليمين، بمعنى أن تطعم عشرة مساكين تحضرهم فتغديهم أو تعشيهم، أو تعطي كل واحد مدا من الرُّز ومعه لحم، وإذا كانوا عشرةً في بيتٍ واحد أعطيتهم ما يكفيهم عشرة أمداد ومعه اللحم الذي يكفي، وبهذا تنحل يمينك، أما عتق رقبة فمعناه تحريرها من الرق، بمعنى إذا وجدت عبدا مملوكًا اشتريته وأعتقته، أو كان عندك عبد فتعتقه، هذا معنى قوله تعالى: ﴿ فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ ﴾ [النساء: ٩٢]، وأما المد فإن صاع النبي – عليه الصلاة والسلام كيلوان وأربعون غراما، حسب ما تحرر لنا، وصاع النبي – عليه الصلاة والسلام- أربعة أمداد، فيكون على هذا المد نصف كيلو وعشرة غرامات من البر الجيد، والذي يظهر أيضًا أن الرز مثله یوازنه.