(۶۸۲۵) سوال: ما در منطقه‌ای کوهستانی و بسیار سخت‌گذر زندگی می‌کنیم و معمولاً برای تمام جابه‌جایی‌هایمان از حیواناتی مثل شتر، الاغ و قاطر استفاده می‌کنیم و وقتی به مدرسه می‌رویم که حدود ده کیلومتر از روستا فاصله دارد، حیوانات را به شدت کتک می‌زنیم تا سریع‌تر حرکت کنند و مسافت را سریع طی کند حکم کتک زدن حیوان برای این که سریع برود چیست؟ در حالی که حدیثی از رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم خوانده‌ام که در روز قیامت حیوانات از انسان‌ها قصاص می‌گیرند، لطفاً ما را راهنمایی کنید، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به شما جزای خیر دهد.

جواب:

بدون شک، حیوانات دارای روح و احساس هستند و از چیزی که آن‌ها را اذیت می‌کند، رنج می‌برند و تحمل چیزی بیش از توانایی‌شان برای آن‌ها سخت است، بنابراین جایز نیست که مسلمان حیوان را به تحمل چیزی که بیش از توان اوست، مجبور کند؛ چه این بار سنگینی بر پشت حیوان باشد یا مسافتی که حیوان توان پیمودن آن را نداشته باشد یا چیز دیگری که بر آن سخت می‌آید، باشد.

در مورد کتک زدن حیوان، در صورت نیاز، جایز است به شرطی که ضربه شدید نباشد و از رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم در حدیثی از جابر رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ روایت شده در قصه‌ی شترش که رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم به او ملحق گردید و در آن است که او شتر را کتک زد. [۱]

بنابراین، اصل در کتک زدن حیوان، در صورت نیاز و غیرشدید بودن، جواز است و دلیل آن از سنت، حدیث جابر رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ است.

اما اگر بدون نیاز یا به‌صورت شدید یا به‌خاطر مجبور کردن حیوان به انجام کاری که بر آن سخت باشد، جایز نیست.

[۱] صحیح بخاری: كتاب الشروط، باب إذا اشترط البائع ظهر الدابة إلى مكان مسمى جاز، شماره (٢٥٦٩)، و صحیح مسلم: كتاب المساقاة، باب بيع البعير واستثناء ركوبه، شماره (٧١٥)