(۶۵۴۶) سوال: شیخ بزرگوار اللهÀ در شما برکت بیاندازد، اساس تربیت اسلامی صحیح و سالم نسل جوان چیست؟
جواب:
تربیت دو طریق دارد: طریق نظری و طریق عملی.
طریق نظری: فرزندان را از طریق کتاب، نوشته و نوارها بر اخلاق نیک و والا و عبادتها تربیت کنی و چقدر خانههایی بودند که از طریق نوارها هدایت شده و راه سالم را در پیش گرفتهاند.
و طریق عملی: اینکه خودت عبادتها و اخلاق نیک را تطبیق دهی و بهترین تعامل را با آنها داشته باشی تا با تو به عبادتها و اخلاق نیک عادت کنند و برای همین شارع به همنشینی با انسان صالح تشویق نموده و از همنشین بد بر حذر داده و فرموده است: «مَثَلُ جَلِيسِ الصَّالِحِ وَالسَّوْءِ، كَحَامِلِ الْمِسْكِ وَنَافِخِ الْكِيرِ، فَحَامِلُ الْمِسْكِ؛ إِمَّا أَنْ يُحْذِيَكَ، وَإِمَّا أَنْ تَبْتَاعَ مِنْهُ، وَإِمَّا أَنْ تَجِدَ مِنْهُ رِيحًا طَيِّبَةً، وَنَافِخُ الْكِيرِ؛ إِمَّا أَنْ يُحْرِقَ ثِيَابَكَ، وَإِمَّا أَنْ تَجِدَ رِيحًا خَبِيثَةً»[۱]: (مثال همنشينِ نيک و همنشينِ بد، مانند دارندهی مِشک (عطار) و دمندهی کورهی آهنگر است. دارندهی مشک (عطار)، يا از آن به تو میبخشد و يا از او مِشک میخَری و يا بوی خوشی از او به تو میرسد؛ ولی دمندهی کورهی آهنگر، يا لباست را میسوزاند يا بوی بدی از او به تو میرسد).
سپس، در تربیت فرزندان بسیار مهم است که در مواردی که واجب است عدالت رعایت شود، بین آنها عدالت برقرار کنی، تا هیچیک از آنها نسبت به تو بدگمان نشوند؛ بسیاری از افرادی که در رفتار با فرزندانشان عدالت را برقرار نمیکنند، با این مشکل مواجه میشوند که آنهایی که مورد توجه بیشتری قرار میگیرند، بعدها به آنها پشت کرده و نافرمانی میکنند، تنها کسانی که در گذشته در حقشان اجحاف شده و به نفع برادرانشان کنار گذاشته شدهاند، به آنان سود میرسانند. این ممکن است یک مجازات دنیوی سریع باشد.
لذا بر انسان واجب است که بین فرزندان خود عدالت کند زیرا بشیر بن سعدJ آمد تا رسول اللهﷺ بر هدیهای که به فرزندش نعمان بن بشیر داده بود، شاهد بگیرد، پس رسول اللهﷺ فرمود: «أكلَّ ولدك نحلتَ مثل ذلك. قال: لا. قال: اتَّقوا اللهَ، واعْدِلوا بينَ أولادِكم»[۲]: (آیا به همهی فرزندانت مثل این را هدیه دادی؟ گفت: خیر؛ رسول اللهﷺ فرمودند: تقوای اللهÀ را پیشه نمایید و بین فرزندان خود عدالت کنید) سلف صالح حتی در بوسیدن نیز بین فرزندان خود عدالت میکردند یعنی اگر یکی را میبوسیدند، دیگری را نیز مثل آن میبوسیدند.
[۱] تخریج آن گذشت.
[۲] تخریج آن گذشت.