(۶۴۱۱) آیا جایز است که امام مسجد برای جماعت حاضر در مسجد نوارهای ضبط‌ شده‌ای را پخش کند که شامل نشست‌ها، سخنرانی‌ها و خطبه‌هایی از برخی مشایخ و خطبا باشد؟

(۶۴۱۱) سوال: آیا جایز است که امام مسجد برای جماعت حاضر در مسجد نوارهای ضبط‌ شده‌ای را پخش کند که شامل نشست‌ها، سخنرانی‌ها و خطبه‌هایی از برخی مشایخ و خطبا باشد، در صورتی که جماعت از احادیث یا موعظه‌هایی که امام برایشان بیان می‌کند تأثیری نمی‌پذیرند، چون به آن‌ها عادت کرده‌اند؟

جواب:

پاسخ این است که بگوییم: بی‌تردید از نعمت‌های الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بر ما در این دوران آن است که این وسایل بزرگ را برای حفظ و نشر علم در میان امت برایمان میسر ساخت، مانند ابزار چاپ و نسخه‌برداری، و نوارهای ضبط صوتی که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ خلق بسیاری را به‌وسیله‌ آن‌ها بهره‌مند ساخت، و این از نشانه‌های رحمت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بر بندگانش است همچنین این دستگاه‌های ضبط که با آن سخن گفته می‌شود، ما را بر کمال قدرت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ دلالت می‌دهد، چراکه این صنعت عجیب و شگفت‌انگیز و سودمند را به بندگانش آموخت، بنابراین بر ما واجب است که به‌خاطر این نعمت، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را شکر کنیم تا از فضلش بر ما بیفزاید، زیرا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {وَإِذۡ تَأَذَّنَ رَبُّكُمۡ لَىِٕن شَكَرۡتُمۡ لَأَزِیدَنَّكُمۡۖ وَلَىِٕن كَفَرۡتُمۡ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدࣱ} [سوره إبراهيم: ۷]: (و (و به یاد آورید) هنگامی را که پروردگارتان اعلام کرد که: اگر شکر گزاری کنید، یقیناً (نعمت خود را) به شما افزون می‌دهم، و اگر کفران کنید، بی‌گمان عذاب من سخت است) و از نعمت‌های الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ در این نوارها این است که انسان می‌تواند صدای عالمی را که دوست دارد صدایش را بشنود، گوش دهد، هرچند فاصله‌های زیادی میان او و آن عالم باشد، بلکه حتی اگر آن عالم وفات کرده باشد و گفته‌اند: “الخط يَبقى زمانا بعد كاتبه وكاتب الخط تحت الأرض مدفون” : (نوشته زمانی را پس از نویسنده‌اش باقی می‌ماند در حالی که نویسنده‌ی آن نوشته زیر خاک دفن شده است) و ما می‌گوییم: “الصوت يبقى زمانا بعد قائله وصاحب الصوت تحت الأرض مدفون” : (صدا زمانی را پس از گوینده‌اش باقی می‌ماند در حالی که گوینده‌ی آن زیر خاک دفن شده است).

پس این امامی که چنین نوارهایی را می‌آورد تا جماعتش آن را بشنوند، می‌گوییم: اشکالی در این کار نیست؛ زیرا آنچه به‌طور مستقیم در مسجد گفته می‌شود، جایز است که از طریق این وسایل نیز در مسجد پخش شود، مادامی که آن سخن، مفید و سودمند باشد اما بدون شک بهتر و شایسته‌تر آن است که خودِ امام سخن بگوید، آن‌گونه که صلاح جماعت را در آن می‌بیند؛ زیرا سخن گفتن خودش تأثیر بیشتری بر جماعت دارد نسبت به آن‌که فقط صدایی از ضبط بشنوند همچنین ممکن است جماعت متفرق شوند، چراکه این نوار در بازار موجود است و بعضی از مردم می‌گویند: من خودم آن را می‌خرم و در ماشین خود گوش می‌دهم و مانند این‌ها و در چنین حالتی، این امام چیز تازه‌ای نیاورده است.

پس بهتر و نیکوتر آن است که خودِ امام دروس را ارائه دهد، اگر اهل علم باشد، یا از کتاب‌های عالمان موثق که علم و امانت‌داری آن‌ها ثابت شده است، برای جماعت بخواند، این کار بهتر و شایسته‌تر است.

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل يجوز لإمام المسجد أن يُسمع الجماعة في المسجد أشرطة مُسجّلة عليها ندوات ومحاضرات وخطب لبعض المشايخ والخطباء، إذا كان الجماعة لا يتأثرون بالأحاديث، أو المواعظ التي يلقيها عليهم، لأنهم أَلِفُوا ذلك؟

فأجاب رحمه الله تعالى: الجواب على هذا أن نقول: إن من نعمة الله -سبحانه وتعالى- علينا في هذا العصر أن يَسَّر لنا هذه الوسائل العظيمة لحفظ العلم، ونشره بين الأمة من آلات الطباعة والنسخ، وأشرطة التسجيل التي نفع الله بها خَلقًا كثيرًا، وهذا من آيات الله – سبحانه وتعالى- الدالة على رحمته بعباده، وإن هذا التسجيل الذي يُحدِّث ليدلُّنا على كمال قدرة الله -سبحانه وتعالى- حيث أنعم على عباده، وعلمهم هذه الصناعة العجيبة الغريبة المفيدة، فعلينا أن نشكر الله سبحانه وتعالى على هذه النعمة ليزيدنا من فضله، لأن الله يقول ﴿ وَإِذۡ تَأَذَّنَ رَبُّكُمۡ لَىِٕن شَكَرۡتُمۡ لَأَزِیدَنَّكُمۡۖ وَلَىِٕن كَفَرۡتُمۡ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدࣱ﴾ [إبراهيم: ٧]. ومن نعم الله -تعالى- علينا في هذه الأشرطة أن الإنسان يستطيع أن يسمع صوت العالم الذي يحب أن يسمع صوته ، ولو كان بينه وبينه مسافات بعيدة، بل ولو كان هذا العالم قد مات، وقد قالوا:

الخط يبقى زمانًا بعد كاتبه وكاتب الخط تحت الأرض مدفون

ونحن نقول:

الصوت يبقى زمانًا بعد قائله

وصاحب الصوت تحت الأرض مدفون

فهذا الإمام الذي يأتي بهذه الأشرطة ليُسمعها جماعته نقول: لا بأس بذلك، لأن الذي يقال في المساجد مباشرة، يجوز أن يلقى في المساجد بواسطة ما دام هذا القول مفيدًا ونافعًا، ولكن الأفضل والأولى – بلا شك- أن يكون هو الذي يتكلم بما يرى أن فيه مصلحة للجماعة، لأن كلامه هو بنفسه أشد تأثيرًا على الجماعة من أن يسمعوا صوتا في مسجل، ولأن الجماعة ربما يتفرقون إذا سمعوا هذا، بناءً على أن هذا الشريط موجود في أماكن بيعه، فيقول الإنسان أنا أشتريه، وأستمع إليه، ولو كنت في سيارتي. وما أشبه ذلك، فإن هذا الإمام لم يأتِ بجديد، فالأولى أن يكون هو الذي يعطي الدروس بما فتح الله عليه إن كان ذا علم أو بكتب أهل العلم الموثوق بعلمهم وأمانتهم يقرؤها على الجماعة، هذا هو الأولى والأحسن.