(۶۴۰۹) سوال: برخی تابلوهایی که در جاده‌های طولانی نصب شده‌اند، عباراتی مانند «الله را یاد کنید»، «بر رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم صلوات بفرستید»، «الله را تسبیح گویید» یا «ذکر الله را فراموش نکنید» بر آن‌ها نوشته شده است؛ آیا این کار بدعت است؟
جواب:
نظر من این است که چنین کاری جایز است؛ چون یادآوری امری مشروع را در بر دارد، و آن ذکر الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است و ذکر الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ در همه‌ی اوقات مشروع است؛ چنان‌که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ فرموده: {یَـٰۤأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ ٱذۡكُرُوا۟ ٱللَّهَ ذِكۡرࣰا كَثِیرࣰا* وَسَبِّحُوهُ بُكۡرَةࣰ وَأَصِیلًا} [سوره اﻷحزاب: ۴۱-۴۲]: (ای کسانی که ایمان آورده‌اید، الله را بسیار یاد کنید* و بامداد و شامگاه او را به پاکی بستایید) و الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ ذاکران زیاد را با صفت‌های ستوده یاد کرده، که موجب آمرزش و پاداشی عظیم می‌شود: {إِنَّ ٱلۡمُسۡلِمِینَ وَٱلۡمُسۡلِمَـٰتِ وَٱلۡمُؤۡمِنِینَ وَٱلۡمُؤۡمِنَـٰتِ وَٱلۡقَـٰنِتِینَ وَٱلۡقَـٰنِتَـٰتِ وَٱلصَّـٰدِقِینَ وَٱلصَّـٰدِقَـٰتِ وَٱلصَّـٰبِرِینَ وَٱلصَّـٰبِرَ ٰتِ وَٱلۡخَـٰشِعِینَ وَٱلۡخَـٰشِعَـٰتِ وَٱلۡمُتَصَدِّقِینَ وَٱلۡمُتَصَدِّقَـٰتِ وَٱلصَّـٰۤىِٕمِینَ وَٱلصَّـٰۤىِٕمَـٰتِ وَٱلۡحَـٰفِظِینَ فُرُوجَهُمۡ وَٱلۡحَـٰفِظَـٰتِ وَٱلذَّ ٰكِرِینَ ٱللَّهَ كَثِیرࣰا وَٱلذَّ ٰكِرَ ٰتِ أَعَدَّ ٱللَّهُ لَهُم مَّغۡفِرَةࣰ وَأَجۡرًا عَظِیمࣰا} [سوره اﻷحزاب: ۳۵]: (الله براى مردان مسلمان و زنان مسلمان و مردان مؤمن و زنان مؤمن و مردان فرمانبردار و زنان فرمانبردار و مردان راستگو و زنان راستگو و مردان شکیبا و زنان شکیبا و مردان فروتن و زنان فروتن و مردان انفاقگر و زنان انفاقگر و مردان روزه‌دار و زنان روزه‌دار و مردان پاکدامن و زنان پاکدامن و مردان و زنانی که الله را بسیار یاد می‌کنند، برای [همگی] آنان آمرزش و پاداشی بزرگ فراهم نموده است).
بر این اساس، یادآوری این امر مشروع یعنی ذکر الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بدعت نیست؛ چون وسیله‌ای است برای رسیدن به کاری مشروع و هر وسیله‌ای که انسان را به عمل مشروع برساند، خود نیز مشروع است.
و بر کا واجب است که فرق بین غایات و وسائل را بدانیم؛ اگر غایت و هدف، مشروع باشد، وسیله‌ی رسیدن به آن نیز مشروع خواهد بود و در شمار بدعت‌ها قرار نمی‌گیرد.
