(۶۳۹۲) مسئولیت دعوتگران در تبیین اقسام توحید و هدایت گمراهان

(۶۳۹۲) سوال: جناب شیخ محمد، علما، دعوت‌گران و اصلاح‌گران مسئولیتی بزرگ در بیان اقسام توحید و هدایت گمراهان دارند؛ آیا سخنی برای ایشان دارید؟

جواب:

سخن این است که دعوت‌گر باید وضعیت دعوت‌شدگان را در نظر بگیرد؛ پس اگر در میان آن‌ها کسانی هستند که در نماز کوتاهی می‌کنند، باید تمرکز خود را بر تشویق به نماز و پرهیز از سهل‌انگاری در آن و بیان عقوبت ترک نماز و حکم آن در دنیا و آخرت بگذارد و اگر در میان آن‌ها چیزی از شرک وجود دارد، باید تمرکز بر توحید و اخلاص باشد و موارد مشابه آن و اگر در میان‌شان نسبت به زکات کوتاهی وجود دارد، بر زکات تمرکز کند.

آن‌چه مهم است این‌که از حکمت دعوت‌گر این است که شرایط دعوت‌شدگان را در نظر بگیرد، و نیز وضعیت آن‌ها را از جهت سخت‌گیری و نرمی در برخورد بسنجد؛ اگر در آن‌ها تمایل و پذیرش دید، با نرمی و آسان‌گیری با آن‌ها برخورد کند، و اگر در آن‌ها سرکشی و روی‌گردانی دید، باید متناسب با وضعیت موجود و به‌گونه‌ای که مصلحت حاصل شود، رفتار کند.

سپس از مهم‌ترین چیزهایی که باید در دعوت‌گر وجود داشته باشد این است که خودش نخستین کسی باشد که به آن‌چه فرمان داده، عمل می‌کند، و از آن‌چه نهی کرده، دوری می‌جوید زیرا شایسته نیست نه از نظر شرعی و نه از نظر عقلی که به چیزی فرمان دهد ولی خودش به آن عمل نکند، یا از چیزی نهی کند ولی خودش مرتکب آن شود.

چنین انسانی، مردم از او نمی‌پذیرند؛ مگر کسانی که از حال او بی‌خبر باشند اما کسی که از حال او آگاه است، می‌گوید: این مرد دروغ‌گوست چون اگر در آن‌چه فرمان داده راست‌گو بود، خودش نخستین کسی بود که به آن عمل می‌کرد؛ و اگر در آن‌چه نهی کرده راست‌گو بود، خودش نخستین کسی بود که از آن دوری می‌کرد.

بر دعوت‌گر لازم است که زمان و مکان را در دعوت به سوی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ در نظر بگیرد؛ پس باید در مکانی دعوت کند که اجابت در آن نزدیک‌تر باشد، و همچنین در زمانی که مناسب‌تر است؛ زیرا رعایت این موارد از حکمتی است که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ فرموده است: {یُؤۡتِی ٱلۡحِكۡمَةَ مَن یَشَاۤءُۚ وَمَن یُؤۡتَ ٱلۡحِكۡمَةَ فَقَدۡ أُوتِیَ خَیۡرࣰا كَثِیرࣰاۗ وَمَا یَذَّكَّرُ إِلَّاۤ أُو۟لُوا۟ ٱلۡأَلۡبَـٰبِ} [سوره البقرة: ۲۶۹]: ([الله] به هر ‌کس بخواهد حکمت [= راستی در گفتار و کردار] می‌دهد و بی‌تردید، به هر ‌کس حکمت داده شود، يقيناً خیرِ فراوانی [به او] عطا شده است؛ و جز خردمندان، کسی [از آیات الهی] پند نمی‌گیرد).

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: فَضِيلَةَ الشَّيْخِ : محمد العلماء والدعاة والمصلحون عليهم مسئولية عظيمة في بيان أقسام التوحيد، وتوجيه الضالين، هل من كلمة لهم؟

فأجاب رحمه الله تعالى: الكلمة هي أن الداعي يجب عليه أن يراعي أحوال المدعوين، فإذا كانوا مُقَصِّرين في الصلاة – مثلا – فليُركِّز على الحَثّ على الصلاة، وعدم التهاون بها وبيان عقوبة من تركها، وحكمه في الدنيا والآخرة، وإذا كان عندهم شيء من الشَّرْك فليركز على التوحيد والإخلاص، وما أشبه ذلك، وإذا كان عندهم تهاون بالزكاة فليركز على الزكاة.

المهم أن من حكمة الداعية أن يراعي أحوال المدعوين، وكذلك يراعي أحوالهم بالنسبة للشدة واللين، فإذا رأى منهم انقيادًا وسهولة، قابلهم باللين والسهولة، وإذا رأى منهم عُتُوّا، ونفورًا، فليقابلهم بما تقتضيه الحال، وتحصل به المصلحة.

ثم إن من أهم ما يكون في الداعية أن يكون هو أول من يَتَلَبَّس بما أمر به، ويبتعد عما نهى عنه، فليس من اللائق شرعًا، ولا عقلا أن يأمر بشيء، ولا يفعله، أو أن ينهى عن شيء ويفعله، فإن الإنسان إذا كان على هذا الحال لم يقبل منه الناس، اللهم إلا من لا يعرف حاله، وأما من عرف حاله، فإنه يقول: إن هذا الرجل كاذب، لو كان صادقًا فيهما أمر به لكان هو أول من يمتثل له، ولو كان صادقًا فيما نهى عنه، لكان أول من يجتنبه.

وعلى الداعية أن يلاحظ الزمان والمكان في الدعوة إلى الله -عز وجل- فيدعو في المكان الذي تكون فيه الإجابة أقرب، وكذلك في الزمان، لأن مراعاة هذه الأمور من الحكمة التي قال الله -تعالى- فيها ﴿ یُؤۡتِی ٱلۡحِكۡمَةَ مَن یَشَاۤءُۚ وَمَن یُؤۡتَ ٱلۡحِكۡمَةَ فَقَدۡ أُوتِیَ خَیۡرࣰا كَثِیرࣰاۗ وَمَا یَذَّكَّرُ إِلَّاۤ أُو۟لُوا۟ ٱلۡأَلۡبَـٰبِ ﴾[البقرة: ٢٦٩].