(۶۲۹۶) سوال: درباره‌ی فضیلت دعا برایمان بگویید؟
جواب:
دعا یعنی درخواست از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَى، و این خود عبادت است؛ به‌دلیل فرمودهٔ الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَى: {وَقَالَ رَبُّكُمُ ٱدۡعُونِیۤ أَسۡتَجِبۡ لَكُمۡۚ إِنَّ ٱلَّذِینَ یَسۡتَكۡبِرُونَ عَنۡ عِبَادَتِی سَیَدۡخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ} [سوره غافر: ۶۰]: (پروردگارتان فرمود: «مرا به دعا بخوانید، تا [دعای] شما را اجابت کنم، کسانی که از عبادت من سرکشی می‌کنند، به زودی با خواری به جهنم وارد می‌شوند»).
در حقیقت، دعا از اسباب شناخت انسان نسبت به جایگاه خودش و جایگاه پروردگارش است؛ زیرا انسان فقط وقتی از پروردگارش درخواست می‌کند که معتقد باشد به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ نیاز دارد، و الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَى به حال او آگاه، بی‌نیاز و کریم است همچنین دعا در موقعیت‌هایی تأکید شده است؛ از جمله آخر شب، زیرا از رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم ثابت شده که فرمودند: «يَنْزِلُ رَبُّنَا تَبَارَكَ وَتَعَالَى كُلَّ لَيْلَةٍ إِلَى السَّمَاءِ الدُّنْيَا، حِينَ يَبْقَى ثُلُثُ اللَّيْلِ الْآخِرُ، يَقُولُ: مَنْ يَدْعُونِي فَأَسْتَجِيبَ لَهُ، مَنْ يَسْأَلُنِي فَأُعْطِيَهُ، مَنْ يَسْتَغْفِرُنِي فَأَغْفِرَ لَهُ»[۱]: (پروردگارمان در هر شب، هنگامى كه يک سوم شب باقى مى‌ماند، به آسمان دنيا نازل مى شوند، و مى‌فرمايند: چه كسى مرا مى‌خواند تا او را اجابت کنم؟ چه كسى از من طلب مى‌كند تا به او ببخشم؟، چه كسى طلب استغفار مى‌كند تا او را بيامرزم؟) همچنین بین اذان و اقامه، و نیز در حالت سجده؛ زیرا رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم فرمودند: «وَأَمَّا السُّجُودُ فَاجْتَهِدُوا فِي الدُّعَاءِ، فَقَمِنٌ أَنْ يُسْتَجَابَ لَكُمْ»[۲]: (و اما سجده، پس در دعا کردن در آن بسیار بکوشید، زیرا شایسته و در خورِ است که دعای شما مستجاب شود) و نیز فرمودند: «أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنْ رَبِّهِ وَهُوَ سَاجِدٌ»[۳]: (نزدیک‌ترین زمان قرب بنده نسبت به پروردگارش، زمانی است که به سجده می‌رود) همچنین هنگام ورود امام در روز جمعه، از زمان آمدنش تا پایان نماز، این موقعیت نیز محل اجابت است، پس انسان بعد از تمام شدن اذان، دعا می‌کند و وقتی که خطیب شروع به خطبه کند، سکوت می‌کند و بین دو خطبه دعا می‌کند، و نیز در نماز جمعه دعا می‌کند؛ تمام این‌ها از محل‌های اجابت دعا هستند.
همچنین بعد از پایان اذان، وقتی بر رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم درود فرستد و برای خود دعا کند، این نیز شایسته‌ی اجابت است؛ بلکه این گسترده‌تر است، زیرا تمام زمان بین اذان و اقامه، وقت اجابت دعا است.
[۱] صحیح بخاری: كتاب التهجد، باب الدعاء في الصلاة من آخر الليل، شماره (١٠٩٤)، وصحیح مسلم: كتاب صلاة المسافرين وقصرها، باب الترغيب في الدعاء والذكر في آخر الليل، شماره (٧٥٨).
[۲] صحیح مسلم: كتاب الصلاة، باب النهي عن قراءة القرآن في الركوع والسجود، شماره (٤٧٩).
[۳] صحیح مسلم: كتاب الصلاة، باب ما يقال في الركوع والسجود، شماره (٤٨٢).
