شنبه 19 ربیع‌الثانی 1447
۱۹ مهر ۱۴۰۴
11 اکتبر 2025

(۶۲۲۸) حکم ترک تلاوت قرآن پس از رمضان

(۶۲۲۸) سوال: در ماه رمضان قرائت قرآن کریم بسیار زیاد می‌شود و این کار نیکو و پاداش آن بزرگ و عظیم است؛ اما پس از رمضان، ممکن است قرآن رها شود تا رمضان بعدی، و در این مدت قرآن بر روی قفسه‌ها بماند، در این مورد چه نصیحتی برای ما و سایر مسلمانان دارید؟

جواب:

ما به برادران مسلمان به‌ویژه حافظان قرآن نصیحت می‌کنیم که همواره قرآن را تلاوت کرده و آن را پیوسته مرور کنند تا به پاداش آن دست یابند و پیوندشان با کلام الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَى حفظ شود و نباید زمانی از عمرشان را بدون بهره‌ی نیک از گفتار یا کردار بگذرانند.

برادران حافظ قرآن را به تعاهد قرآن (مرور مداوم آن) تشویق می‌کنم؛ زیرا رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم به آن امر کرده و فرمودند: «تَعَاهَدُوا القُرْآنَ، فَوَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لهُوَ أَشَدُّ تَفَصِّيًا مِنَ الإِبِلِ فِي عُقُلِهَا»[۱]: (بر تلاوت قرآن محافظت كنيد، سوگند به كسى كه جانم در دستان اوست، (فراموش كردن) قرآن سريعتر از فرار كردن شترانى است كه پاهايشان با طناب بسته شده است).

پس بر حافظان قرآن واجب است که قرآن را رها نکنند؛ چراکه رها کردن و روی گرداندن از قرآن تا آن‌جا که منجر به فراموشی آن شود، ممکن است گناه بزرگی باشد.

و در این‌جا مسأله‌ای هست که می‌خواهم به آن اشاره کنم، و آن اینکه: برخی جوانان از حفظ قرآن می‌ترسند و می‌گویند: من قرآن را حفظ نمی‌کنم، چون می‌ترسم آن را فراموش کنم و در نتیجه گناه‌کار شوم، این بی‌تردید از وسوسه‌های شیطان است که انسان را از خیر بازمی‌دارد.

لذا ای برادرم، تا وقتی که در دوران جوانی هستی، قرآن را حفظ کن، آن را مرور کن، از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَى یاری بخواه و برای ثبات آن حریص باش، لذا اگر با تلاش و کوشش آیه‌ای را فراموش کردی، هیچ گناهی بر تو نیست چرا که ثابت شده رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم شبی نماز می‌خواند و آیه‌ای از قرآن را فراموش کرد، و اُبَیّ بن کعب رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ پس از نماز آن را به یاد ایشان آورد، پس رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم فرمودند: «هَلَّا أَذْكَرْتَنِيهَا»[۲]: (چرا آن (آیه) را به یادم نیاوردی؟)

و همچنین از کنار مردی گذشت که قرآن می‌خواند، پس فرمودند: «يَرْحَمُهُ اللَّهُ، لَقَدْ أَذْكَرَنِي كَذَا وَكَذَا، آيَةً كُنْتُ أُنْسِيتُهَا مِنْ سُورَةِ كَذَا وَكَذَا»[۳] : (الله او را مورد رحمت قرار دهد، او فلان و فلان آیه را به یادم آورد که از فلان سوره و فلان سوره بود و من آن را فراموش کرده بودم).

در نتیجه: اگر انسان تلاش کند و قرآن را حفظ نماید و به مرور آن بپردازد، سپس با وجود این کوشش، بخشی از آن را فراموش کند، بی‌تردید گناهی بر او نیست، پس ای جوان، بر تو باد که به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَى پناه ببری از شر شیطان رانده‌شده، و از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَى در حفظ کتابش یاری بطلبی و آغاز به حفظ قرآن نمایی، و زمان خود را از اتلاف بیهوده نگه داری و در کشور ما الحمدلله، حلقه‌های زیادی برای آموزش قرآن وجود دارد، چه به صورت حفظ و چه روخوانی، از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَى می‌خواهیم که این حلقات را در سراسر سرزمین‌های اسلامی گسترش دهد و به‌وسیله‌ی آن‌ها بندگان مؤمن خود را حفظ فرماید.


[۱] صحیح بخاری: كتاب فضائل القرآن باب استذكار القرآن وتعاهده، شماره (٤٧٤٦)، و صحیح مسلم: کتاب صلاة المسافرين وقصرها، باب فضائل القرآن وما يتعلق به شماره (۷۹۱).

[۲] سنن أبو داود: كتاب الصلاة، باب الفتح على الإمام في الصلاة، شماره (۹۰۷).

[۳] صحیح بخاری: كتاب فضائل القرآن باب نسيان القرآن، وهل يقول نسيت آية كذا وكذا، شماره (۴۷۵۱).

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: في رمضان يكثر القراء لكتاب الله -عز وجل- وهذا طيب وأجره كبير وعظيم، ولكن بعد رمضان قد يُهجر القرآن، حتى يأتي رمضان الآخر، ويبقى على الأَرْفُف، فبماذا تنصحوننا، وتنصحون المسلمين في هذا؟

فأجاب رحمه الله تعالى: ننصح إخواننا المسلمين – ولا سيما حَفَظَة القرآن- أن يتعاهدوا القرآن بالتلاوة، لينالوا الأجر، ويكونوا على ارتباط بكلام الله -عز وجل- وأن لا يدعوا وقتا من أوقاتهم، إلا ولهم فيه خير من قول، أو عمل، وأحتَّ إخواني حُفَّاظ القرآن على تعاهده، لأن النبي صلى الله عليه وسلم أمر بذلك فقال: «تَعَاهَدُوا القُرْآنَ، فَوَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ هُوَ أَشَدُّ تَفَصَّيَّا مِنَ الإِبِلِ فِي عُقُلِهَا».

فينبغي على حَفَظَة القرآن ألا يُهملوه، لأن إهماله والإعراض عنه حتى يُنسى قد يكون فيه إثم كبير.

وهنا مسألة أحب أن أنبه عليها، وهي: أن بعض الشباب يتهيب من حفظ القرآن ويقول: أنا لا أحفظه أخشى أن أنساه، فأكون على إثم، وهذا لا شك – من وساوس الشيطان وتثبيطه عن الخير، فأنت يا أخي ما دمت في زمن الشباب، فاحفظ القرآن وتعاهده، واستعن بالله عليه، واحرص على ثباته في قلبك، وإذا نسيت آيةً مع الاجتهاد فلا إثم عليك إطلاقا، فقد ثبت أن رسول الله صلّى ذات ليلة وقرأ ونسي آيةً من القرآن، فذكره بها أُبي بن كعب بعد الصلاة، فقال: «هَلًا أَذْكَرْتَنِيهَا».

ومر برجل يقرأ القرآن فقال: «يَرْحَمُهُ اللَّهُ، لَقَدْ أَذْكَرَنِ كَذَا وَكَذَا، آيَةً كُنتُ أُنسِيتُهَا مِنْ سُورَةِ كَذَا وَكَذَا».

فالحاصل أن الإنسان إذا اجتهد، وحفظ القرآن وتعاهده، ثم نسي منه ما نسي، فلا إثم عليه بلا شك، فعليك أيها الشاب أن تتعوذ بالله من الشيطان الرجيم، وأن تستعين بالله -عز وجل- على حفظ كتابه -سبحانه وتعالى- وأن تبدأ بحفظ القرآن، وأن تحفظ أوقاتك من إضاعتها بلا فائدة، وفي بلادنا ولله الحمد – حلقات كثيرة من حلق تعليم القرآن حفظا ونظرًا، فنسأل الله -تعالى- أن يعم بها جميع بلاد الإسلام، وأن يحفظ بها عباده المؤمنين.

مطالب مرتبط:

(۶۲۳۱) چه چیزهایی مانع اجابت دعا می‌شود؟

الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَى گاهی دعای بنده را اجابت نمی‌کنت، زیرا در آن خیری برای بنده‌اش هست، پس انسان نباید شتاب کند، بلکه باید در دعا اصرار ورزد و هر کس پروردگارش را بخواند، بی‌پاسخ نمی‌ماند؛ زیرا اوّلاً: دعا خود عبادتی است که بنده بر آن پاداش می‌گیرد...

ادامه مطلب …

(۶۲۳۰) حکم امتناع از ازدواج به‌ سبب بیماری در صورت اصرار پدر

در مورد اصرار پدرش بر ازدواج و امتناع او از این کار، نظر من این است که تا زمانی که بیماری او مسری نیست و ترسی از انتقال آن به همسر وجود ندارد، ازدواج کند؛ چرا که ممکن است در این ازدواج، خیری نهفته و حتی شفایی برای بیماری‌اش باشد؛ زیرا گاهی امور سودمندی وجود دارند که به ذهن اسنان خطور نمی‌کند، ولی به خواست الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ سودمند واقع می‌شوند....

ادامه مطلب …

(۶۲۰۹) حکم کسی که فرزندانش را از سن تمییز تا پانزده‌سالگی به نماز امر می‌کند، ولی بعد از آن فرزندان به حرف پدرشان گوش نمی‌دهند

گمان نمی‌کنم کسی که تقوای الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَى را پیشه کند و از هدایت و راهنمایی رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم پیروی کند بدین صورت که فرزندان، چه پسر و چه دختر، را در هفت‌سالگی به نماز امر کند، و در ده‌سالگی بر آن‌ها برای نماز بزند، و برای هدایتشان از الله بخواهد سپس الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَى او را در مورد فرزندانش ناکام سازد...

ادامه مطلب …

(۶۲۲۴) وظیفه‌ی شرعی دختر در برابر پدری که به‌ صورت پنهانی مرتکب گناه می‌شود

بر این دختر واجب است که به هر طریقی که ممکن باشد، پدرش را نصیحت کند؛ چرا که از برّ و نیکی به پدر این است که فرزندش او را نصیحت نماید....

ادامه مطلب …

(۶۲۰۸) حکم اطلاع دادن به شوهر درباره‌ی رفتار ناپسند همسر از سوی راننده

اگر نصیحت سودی نداشت، بر تو واجب است که ماجرا را به شوهرش بگویی تا از مسئولیت بیرون بیایی....

ادامه مطلب …

(۶۲۲۹) رفتار نیکو با والدین در عین پایبندی به شرع

درباره‌ی مادر شما، من او را نصیحت می‌کنم که دست از این کار یعنی در تنگنا قرار دادن تو به سبب پایبندی‌ات بردارد...

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه