(۶۱۶۵) حکم نذر برای ذبح حیوان به ازای هر فرزند

(۶۱۶۵) سوال: نذر نموده برای هر یک از فرزندان خود حیوانی را ذبح کند و تعداد آنها در مجموع پسر و دختر ده نفر است. نظر به اینکه پدرشان هنگام تولد برای آنها با اقتدا به رسول الله ﷺ ذبح نکرده است اما نتواست به این نذر وفا کند. این نذر او بدین خاطر بوده که تصور او این است در صورت عدم ذبح برای آنها گناهکار شده و جایز نیست؛ الان او چه کاری انجام دهد؟

جواب:

اگر این نذر او بنا بر این گمان بوده یعنی عقیقه واجب است؛ وفای به این نذر برای او لازم نیست، زیرا بنابر اصلی است که ثابت نیست، لذا مادامی که این‌‌گونه باشد آنچه بر چیزی که ثابت نیست بنا شود آن چیز ثابت نمی‌‌شود. اما اگر نذر نمودی که عقیقه‌‌ی آنها را بدهی بدون اینکه نذر تو بنابر این گمان باشد؛ عقیقه‌‌ی آنها را می‌‌دهد اما با اجازه‌‌ی پدر آنها، زیرا کسی که مخاطب به عقیقه است پدر بوده و مادر نیست.

این زن و دیگر شنوندگان را به نذر نکردن نصیحت می‌‌کنم، زیرا رسول الله ﷺ از آن نهی نموده و می‌‌فرماید: «إنه لا یأتي بخير، وإنما يستخرج به من البخيل»[۱]: (خیری را در نمی‌‌آورد و از جانب شخص بخیل صورت می‌‌گیرد) چقدر زیاد پیش می‌‌آید انسان نذر می‌‌کند سپس آرزوی رهایی از آن را دارد اما نمی‌‌تواند و در نفس خود سختی می‌‌بیند و بر او سنگین می‌‌شود همچنین چه بسا این نذر را ترک کند و به آن وفا نکند، چنین شخصی بر خطر بزرگی قرار دارد. هرگاه انسان نذری معلق به حاصل شدن چیزی نمود سپس آن چیز حاصل شد اما به نذر خود وفا نکرد بر خطر بزرگی قرار دارد؛ آیا در این فرموده‌‌ی الله À نمی‌‌اندیشد: {وَمِنْهُم مَّنْ عَاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتَانَا مِن فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ * فَلَمَّا آتَاهُم مِّن فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ وَتَوَلَّوا وَّهُم مُّعْرِضُونَ * فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقًا فِي قُلُوبِهِمْ إِلَىٰ يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ بِمَا أَخْلَفُوا اللَّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ}[التوبة: ۷۵-۷۷]: (برخی از آنها با الله (عهد و) پیمان بستند که اگر (الله) از فضل خود (نصیبی) به ما دهد قطعاً صدقه (و زکات) خواهیم داد واز نیکوکاران خواهیم بود * پس چون (الله) از فضل خود به آنها (نصیبی) بخشید، به آن بخل ورزیده واعراض کنان روی گرداندند (وسر پیچی کردند) * پس (این عمل، ) نفاق را تا روزی که او (الله) را ملاقات کنند در دل‌‌هایشان بر قرار ساخت و به (سبب) آنچه که با الله وعده کرده بودند خلاف نمودند (وعهد شکنی کردند) وبه (سبب) آنکه دروغ می‌گفتند) الله À بیان نمود این قوم با الله À عهد بستند هرگاه از فضل خود به آنها دهد صدقه دهند و احوال خود را اصلاح کنند اما هنگامی که از فضل خود به آنها داد صدقه ندادند بلکه بخل ورزیدند و اصلاح نشدند بلکه اعرض کنان روی گرداندند؛ لذا نتیجه این شد که الله À تا روزی که او را ملاقات می‌‌کنند در قلب‌‌ آنها نفاق قرار داد یعنی نفاقی که تا مرگ در آنها باقی می‌‌مانند -پناه بر الله-. بنابراین من می‌‌گویم و برادران مسلمان خود را نصیحت می‌‌کنم که نذر نکنند، زیرا رسول الله ﷺ از آن نهی نموده و خبر داده خیری نمی‌‌آورد و از جانب شخص بخیل صورت می‌‌گیرد.

[۱] تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 5

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

تقول السائلة: إنها نذرت أن تذبح لأبنائها لكل فرد منهم ذبيحة، وعددهم عشرة ذكور وإناث، علمًا بأن والدهم لم يذبح لهم عند ولادتهم، تأسيًا بالرسول صلى الله عليه وسلم، ولكنها لم تستطيع الوفاء بهذا النذر، كما أن نذرها هذا كان قائما على ظنّ منها بأن عدم الذبح لهم فيه ذنب وبأنه لا يجوز، فماذا عليها أن تفعل؟

فأجاب رحمه الله تعالى: إذا كان نذرها مبنيا على هذا الظن، وهو ظنها أن العقيقة واجبة، فإنه لا يَلْزَمُها الوفاء بالنذر؛ لأنه مبني على أصل تبيَّن أنه ليس ثابتا، فإذا كان كذلك فإن ما بُني على ما ليس بثابت لا يكون ثابتا، وأما إذا كانت نذرت أن تَعقِّ عنهم من غير أن يكون النذر مبنيا على هذا الظن فإنها تعق عنهم، ولكن بإذن والدهم؛ لأن المخاطب بالعقيقة هو الوالد (الأب)، وليست المرأة (الأم).

ثم إنني أنصح هذه المرأة وغيرها من المستمعين بعدم النذر؛ لأن النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم نهى عن النذر وقال: «إِنَّهُ لا يَأْتِي بِخَيْرٍ، وإِنما يُسْتَخْرَجُ بِهِ مِنَ الْبَخِيلِ»، وكثيرًا ما ينذر الإنسان نذرًا ثم يتمنى أن يتخلص منه ولا يحصل له، فيجد في نفسه المشقة والصعوبة، وربما يترك هذا النذر ولا يفي به، وهذا على خطر عظيم، فإذا نذر الإنسان نذرًا معلقا على شيء فحصل هذا الشيء ثم لم يف بنذره فإنه على خطر عظيم، ألم تر إلى قوله تعالى: ﴿وَمِنْهُم مَّنْ عَهَدَ اللَّهَ لَبِنْ ءَاتَنَا مِن فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّلِحِينَ فَلَمَّا ءَاتَنهُم مِن فَضْلِهِ، بَخِلُوا بِهِ. وَتَوَلَّوا وَهُم مُّعْرِضُونَ فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقًا فِي قُلُوبِهِمْ إِلَى يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ بِمَا أَخْلَفُوا اللَّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا كَانُواْ يَكْذِبُونَ﴾ [التوبة: ٧٥-٧٧]، فبين الله أن هؤلاء القوم عاهدوا الله إذا آتاهم من فضله أن يتصدقوا وأن يصلحوا أحوالهم، فلما آتاهم من فضله لم يتصدقوا ، بل بخلوا ولم يصلحوا، بل تولوا وهم معرضون، فكانت النتيجة أن أعقبهم الله نفاقا في قلوبهم إلى يوم يلقونه، أي نفاقا يبقى فيهم حتى يموتوا، والعياذ بالله، فأنا أقول وأنصح إخواني المسلمين بعدم النذر؛ لأن النبي صلى الله عليه وسلم نهى عنه، وأخبر بأنه لا يأتي بخير وإنما يُسْتَخْرَجُ به من البخيل. والله الموفق.