(۴۸۹۰) حکم وقف ناتمام پیش از وفات

(۴۸۹۰) سوال: زنی از بستگان من در خانه ما زندگی می‌کرد و املاکی را از پدر، مادر، شوهر و پسرانش به ارث برده بود. او از من خواست که برایش دو مکان پیدا کنم که درآمدشان وقف بازسازی مسجد قدیمی و ویرانی شود. این دو مکان نیز تعیین شدند. اما زمانی که می‌خواست برای بازدید از این مکان‌ها برود و اسناد مربوط به آن را امضا کند، دچار سانحه رانندگی شد و درگذشت. حال آیا بر ورثه واجب است که این وقف را اجرا کنند؟ چرا که برخی از آنان با این کار مخالف‌اند، و بیشترین مخالفت را داماد او (شوهر دخترش) دارد. آیا او چنین حقی دارد؟ آیا اجرای وقف نیازمند رضایت همه ورثه است، یا می‌توان آن را بدون رضایت آنان از ترکه برداشت؟ با توجه به اینکه من شاهدی بر این وقف در آن زمان ندارم، لطفاً ما را راهنمایی بفرمایید. خداوند به شما برکت دهد.

جواب:

بر اساس آنچه سؤال‌کننده بیان کرده، وقف هنوز انجام نشده است؛ چرا که تحقق وقف منوط به بازدید آن زن از مکان‌ها و اجرای واقعی آن بوده است، که این اتفاق نیفتاده است. بنابراین، اگر زمین‌ها خریداری شده باشند، ملک ورثه هستند، و اگر خریداری نشده‌اند، موضوع روشن است. ولی سزاوار است که ورثه در چنین شرایطی با نیت متوفی موافقت کنند، زیرا این مال را از او به ارث برده‌اند و اگر چنین کنند، موجب نفع او پس از مرگش خواهد شد و نیت او در تقرب به خداوند با مالش تحقق می‌یابد.

اما اگر آن زن، این مرد (سؤال‌کننده) را برای خرید و وقف وکالت داده و او نیز خریداری و وقف کرده و فقط بازدید برای اطمینان خاطر باقی مانده بوده، در این صورت وقف معتبر و نافذ است و هیچ‌کس حق مخالفت با آن را ندارد؛ زیرا این کار از طریق وکیل مورد اعتماد و منصوب انجام شده است، و فقط مسئله اطمینان خاطر واقفه باقی مانده بوده، که خود مانع تحقق وقف نیست.

سؤال : اگر فرض کنیم که ادامه روند اثبات وقف منوط به بازدید او از مکان بوده، و همه ورثه جز داماد (شوهر دختر) با این کار موافقت کنند، آیا او حق مخالفت دارد؟

پاسخ (رحمه‌الله‌تعالی): شوهر دختر حق مخالفت ندارد؛ زیرا اصلاً حقی در این مال ندارد. این حق متعلق به همسر اوست، چون او دختر متوفی است. و همچنین، زن موظف به اطاعت از شوهرش در این مسئله نیست. یعنی اگر شوهرش بگوید: «این کار را انجام نده»، اطاعت از او واجب نیست؛ زیرا زن در مال خود آزاد است و ولایت شوهر بر مال او وجود ندارد، بلکه اگر عاقل و رشیده باشد، می‌تواند آزادانه تصرف کند.

اما اگر آنچه سؤال‌کننده ادعا کرده (یعنی وکالت زن در خرید زمین برای وقف) با بیّنه (شاهد شرعی) اثبات نشود، برای پذیرش این ادعا باید ورثه گفته‌های این وکیل را بپذیرند. اگر آنان قبول نکنند، وقف اثبات نمی‌شود.

تعداد بازدید: 0

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هناك امرأة قريبة لي كانت تسكن في بيتنا، وعندها أملاك ورثتها عن والدها ووالدتها وزوجها وأولادها الذكور، وقد أمرتني أن أبحث لها عن موضعين يكون ريعهما وقفًا لإعادة بناء مسجد قديم مهدم، وقد عينت الموقعين، وحينما أرادت الذهاب لمشاهدتهما والتوقيع على المستندات الخاصة بذلك حصل لها حادث سيارة توفيت على إثره، فهل يلزم ورثتها الوفاء بهذا الوقف، ففيهم من يعارض ذلك، وأشدهم معارضة زوج ابنتها، فهل يملك ذلك، وهل يلزم موافقتهم على إتمام الوقف، أم يؤخذ من تركتها رغما عنهم، وإن لم يكن لديَّ شهود على إيقافها آن ذاك، أفيدونا بارك الله فيكم؟

فأجاب رحمه الله تعالى: حسب ما ذكره السائل أنه لم يتم الوقف حتى – الآن، وأن الوقف يتوقف على مشاهدتها للمكان، وعلى تنفيذها له، وهذا الأمر لم يحصل، وعليه فإن ذلك يكون ملكا للورثة إن كان قد تم شراؤه، وإن لم يتم شراؤه، فإن الأمر فيه واضح، ولكن ينبغي للورثة في مثل هذه الحال أن يوافقوا على ما نوته هذه الميتة التي ورثوا المال من قبلها، لأجل أن يكون النفع لها بعد مماتها فيما نوته من التقرب إلى الله – تعالى – بمالها، أما إذا كانت المرأة هذه قد وكلته بالشراء والتوقيف فاشتراه ووقفه، وتوقف الأمر على مشاهدتها للاطمئنان فقط، فإن الوقف حينئذ يكون نافذا، ولا حق لأحد في المعارضة فيه، لأنه قد تم بواسطة التوكيل لهذا الوكيل المفوَّض، والذي أمضى ما وكل فيه، إلا أنه أراد أن تطمئن هذه الموقفة على المكان الذي عينه، ونفّذ فيه الوقف.

فضيلة الشيخ لو فرضنا أن المُضِيَّ في إثبات الوقف كان يترتب على زيارتها تلك، فوافق الورثة جميعهم ما عدا زوج هذه البنت، هل يملك الحق في المعارضة؟

فأجاب رحمه الله تعالى: زوج البنت لا يملك الحق في المعارضة، وذلك لأنه لا حق له في هذا المال، وإنما الحق لزوجته، لأنها ابنة المتوفاة، وزوجته أيضًا لا يلزمها طاعته في هذا الأمر، أي لو قال لها: لا تنفذي هذا. فإنه لا يلزمها طاعته فيه، لأن الزوجة حُرَّة في مالها، وليس محجورًا عليها فيه، بل هي تتصرف فيه كما شاءت إذا كانت رشيدة، وإذا لم يثبت ما ذكر ببينة، أي ما ذَكَرَهُ السائل من أن هذه المرأة وكلته في الحصول على أرض توقفها إذا لم يثبت هذا ببينة فإنه لا بد من تصديق الورثة لدعوى هذا الوكيل، فإن لم يُصَدِّقوه، لم يثبت شيء.