(۴۴۶۶) حکم نگرفتن مو و ناخن در دهه‌ی ذوالحجه برای قربانی‌کننده و خانواده‌اش

(۴۴۶۶) سوال: آیا کوتاه نکردن مو و ناخن در دهه‌ی ذوالحجه تا زمانی که مسلمان ذبحش را انجام دهد سنتی است که از رسول اللهﷺ وارد شده باشد؟ و آیا این شامل خانواده قربانی کننده نیز می‌شود؟

جواب:

از رسول اللهﷺ ثابت است که فرموده‌اند: «إِذَا دَخَلَتِ الْعَشْرُ، وَأَرَادَ أَحَدُكُمْ أَنْ يُضَحِّيَ فَلَا يَأخذن مِنْ شَعَرِهِ وَ لا من ظُفُره شَيْئًا» [۱]: (هنگامی که دهه‌ی (اول ماه ذو الحجه) و کسی از شما خواست قربانی انجام دهد، چیزی از مو ناخن‌هایش نگیرد): و در روایتی آمده: «و لا من بَشَرِهِ» : (و از پوستش نیز چیزی نگیرد): و این نهی می‌باشد که اصل در نهی تحریم است تا این که دلیلی بر غیر حرام بودن آن باشد.

و برای همین کسی که می‌خواهد قربانی کند هنگامی که ماه ذوالجحه وارد شد برایش جایز نیست که چیزی از مو، ناخن و پوستش بگیرد تا این که قربانی کند و مخاطب اینجا قربانی کننده است نه کسی که از جانب او قربانی می‌شود لذا آن برای خانواده حرام نمی‌باشد زیرا خانواده از جانبشان قربانی می‌شود و قربانی کننده نیستند و اگر کسی بگوید: حکمت نگرفتن مو، ناخن و پوست در این ده روز چیست؟ از دو وجه به آن جواب می‌دهیم:

وجه اول: حکمت آن نهی رسول اللهﷺ می‌باشد و بدون شک امر و نهی رسول اللهﷺ دارای حکمتی است و این برای هر مؤمنی کافی است چون اللهÀ می‌‌فرماید: {إِنَّمَا كَانَ قَوۡلَ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ إِذَا دُعُوۤا۟ إِلَى ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ لِیَحۡكُمَ بَیۡنَهُمۡ أَن یَقُولُوا۟ سَمِعۡنَا وَأَطَعۡنَاۚ}[سوره النور: ۵۱] : (سخن مؤمنان هنگامی‌که به‌سوی الله و پیامبرش خوانده شوند تا میان آن‌ها داوری کند، فقط این است که می‌گویند: «شنیدیم و اطاعت کردیم»): و در حدیث صحیح از عائشهÈ آمده است که زنی از ایشان سوال کرد: چگونه است که حائض روزه را قضا می‌کند ولی نماز را نه، پس عائشهÈ فرمودند: «كان يُصيبنا ذلك- يعني في عهد النبي- فنُؤمرُ بقضاءِ الصومِ، و لا نُؤمرُ بقضاءِ الصلاةِ» [۲]: (ما در عهد رسول اللهﷺ دچار آن می‌شدیم لذا به قضای روزه امر شدیم و به قضای نماز امر نشدیم): و این وجه درست‌تر است و این وحه قاطعی است که کسی نمی‌تواند بر آن اعتراض وارد کند و این در تمام احکام شرعی گفته می‌شود: حکمت آن امر اللهÀ و رسولش بر آن است.

وجه دوم: نهی از گرفتن مو، ناخن و پوست در این ایام شاید (الله اعلم) به این خاطر باشد که اهل دیار و شهر‌ها به نوعی با محرمین به حج و عمره مشارکت داشته باشند زیرا کسی که احرام به حج یا عمره بسته است مشروع برای او اجتناب از گرفتن مو، ناخن است والله أعلم.

[۱] رواه مسلم (۱۹۷۷).

[۲] رواه مسلم (۳۳۵).

تعداد بازدید: 1

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل ترك قص الشعر والأظفار في عشر من ذي الْحَجّة حتى يذبح المسلم أضحيته سُنَّةً واردة عن الرسول ؟ وهل ذلك يشمل أسرة المضحي؟

فأجاب رحمه الله تعالى: ثَبَتَ عن النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم- أنه قال: «إذا دخلت العشر – يعني عشر ذي الْحَجَّة- وأراد أحدكم أن يضحي، فلا يَأْخُذَنَّ من شَعَرَهِ، ولا من ظُفُرِهِ شيئًا» وفي رواية: «ولا من بشرته شيئًا»، وهذا نهي، والأصل في النهي التحريم حتى يقوم دليل على أنه لغير التحريم.

وعلى هذا فلا يجوز للإنسان الذي يريد أن يضحي إذا دخل شهر ذي الْحَجَّة أن يأخذ شيئًا من شَعَرَهِ، أو بَشْرَتِهِ، أو ظُفُرِهِ حتى يضحي، و حتى يضحي، والمخاطب بذلك المضحي دون المضحى عنه، وعلى هذا فالعائلة لا يحرم عليهم ذلك، لأن العائلة مُضَحى عنهم، وليسوا بمضحين، فإن قال قائل: ما الحكمة من ترك الأخذ في العشر؟ قلنا الجواب على ذلك من وجهين:

الوجه الأول: أن الحكمة هو نهي الرسول -عليه الصلاة والسلام-، ولا شك أن نهي النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم عن الشيء حكمة، وأن أمره بالشيء حكمة، وهذا كاف لكل مؤمن، ولقوله تعالى: ﴿ إِنَّمَا كَانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِينَ إِذَا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ لِيَحْكُم بيْنَهُم أَن يَقُولُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا ﴾ [النور: ٥١]، وفي الحديث الصحيح عن عائشة رضي الله عنها أن امرأة سألتها: ما بال الحائض تقضي الصوم ولا تقضي الصلاة، فقالت: «كان يُصِيبُنَا ذلك – يعني في عهد النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم–، فنُؤْمَرُ بقضاء الصومِ ولا نُؤْمَرُ بِقَضَاءِ الصلاةِ»، وهذا الوجه هو الوجه الأَسد، وهو الوجه الحاسم الذي لا يمكن الاعتراض عليه وهو أن يقال في الأحكام الشرعية: الحكمة فيها أن الله ورسوله أمر بها.

أما الوجه الثاني في النهي عن أخذ الشعر والظفر والبشرة في هذه الأيام العشر: فلعله -والله أعلم- من أجل أن يكون للناس في الأمصار نوع من المشاركة مع المحرمين بالْحَجِّ والعُمْرَةِ في هذه الأيام، لأن المحرم بِحَج أو عُمْرَةٍ يشرع له تجنب الأخذ من الشَّعَرِ والظُّفُرِ والله أعلم.