(۴۴۰۶) سوال: در سال گذشته حج را به جا آوردم ولی طواف افاضه و وداع را چون عذر شرعی داشتم نتوانستم انجام دهم و به خانه‌ام در مدینه‌س منوره برگشتم که در روزی از روزها طواف افاضه و وداع را انجام دهم و من به امور دینی آگاه نبودم از احرام بیرون آمدم و هر آنچه را که در حالت احرام ممنوع است انجام داده‌ام لذا از برگشتنم برای طواف سوال کردم پس به من گفته شد: صحیح نیست که بروی و طواف کنی و حج تو فاسد شده و باید در سال بعد حج دیگری به جا آوری و همچنین گاو یا گوسفندی را قربانی کنی، آیا این صحیح است؟ و اگر راه حل دیگری وجود دارد آن چیست؟ و آیا حج من فاسد شده و باید آن را اعاده کنم؟ لطفاً مرا به آنچه برایم واجب است راهنمایی کنید بارک الله فیکم.

جواب:

همچنین این بلایی است که بر فتوایی که بر غیر علم بوده دست یافته است؛ تو در این حالت برایت واجب است که به مکه برگردی و فقط طواف افاضه را انجام دهی اما طواف وداع مادامی که دچار حیض بودی هنگام خروجت از مکه بر تو لازم نبوده است زیرا حدیث ابن عباسJ می‌‌فرماید: «أُمِرَ الناس أن يكون آخر عَهْدِهِمْ بالبيت، إلا أنه خُفِّفَ عن المرأة الحائض»[۱] : (به مردم امر شد كه آخرين عمل شان در ايام حج، طواف (وداع) باشد مگر زنان حائضه كه از اين قانون مستثنا می باشند): و در روایت ابو داود آمده است: «حَتَّى يَكُونَ آخِرُ عَهْدِهِ الطَّوَافَ بِالْبَيْتِ»[۲] : (تا این که آخرین کارش طواف باشد): و رسول اللهﷺ هنگامی با خبر شد او طواف افاضه را انجام داده است فرمود: «فلتنفر إذا»[۳] : (در این صورت خارج شود): لذا این دلالت می‌دهد که طواف چداع از کسی که دچار حیض شده است ساقط می‌شود اما طواف افاضه را باید انجام دهد.

اما این که بر اساس جهلی که داشتی همه‌ی محظورات احرام را انجام دادی چیزی بر تو لازم نمی‌شود چون اللهﷺ می‌‌فرماید: {رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذۡنَاۤ إِن نَّسِینَاۤ أَوۡ أَخۡطَأۡنَا} [سوره البقرة: ۲۸۶] (پروردگارا! اگر فراموش یا خطا کردیم، ما را مؤاخذه نکن): و اللهÀ فرمود: «قد فعلت»[۴] : (انجام دادم): و همچنین به ماطر این قول اللهÀ که می‌فرماید: {وَلَیۡسَ عَلَیۡكُمۡ جُنَاحࣱ فِیمَاۤ أَخۡطَأۡتُم بِهِۦ وَلَـٰكِن مَّا تَعَمَّدَتۡ قُلُوبُكُمۡۚ} [سوره اﻷحزاب: ۵] (گناهی بر شما نیست، و لیکن آنچه را که دل‌های شما از روی عمد می‌خواهد): لذا اگر کسی که در احرام است همه‌ی محظورات احرام را از روی جهل یا فراموشی یا اجبار انجام دهد چیزی بر او لازم نمی‌شود ولی باید زمانی که عذرش برطرف شد برگردد و از محظورات احرام دوری کند.

سوال کننده: شیخ بزرگوار همه‌ی محظورات بدون استثناء؟

جواب: بله همه‌ی محظورات بدون استثناء، اگر از روی جهل یا فراموشی یا اجبار انجام دهد چیزی بر او لازم نمی‌شود اما هنگامی که به یاد آورد یا دانست یا اجبارش رفع شد واجب است که از محظورات احرام دوری کند.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] رواه ابو داود (۲۰۰۲).

[۳] تخریج آن گذشت.

[۴] تخریج آن گذشت.