(۴۳۵۷) سوال: ما نتوانستیم بعد از طواف وداع از مکه برویم زیرا در شب طواف کردیم و همراهمان اطفال بود و شب دوم از مکه رفتیم؟
جواب:
برای کسی که میخواهد از مکه بعد از حج یا عمرهاش سفر کند واجب است که آخرین کارش طواف باشد زیرا در حدیث ابن عباسJ آمده است: «أُمِرَ النَّاسُ أَنْ يَكُونَ آخِرُ عَهْدِهِمْ بِالْبَيْتِ»[۱] : (به مردم امر شد كه آخرين عمل شان در ايام حج، طواف (وداع) باشد): ولی اگر کسی میخواسته از مکه برود اما چیزی او را مشغول کرده است مثل تعمیر ماشینش یا انتظار رفیقش یا مانند آن، برای او دوباره طواف کردن واجب نیست و همچنین علما میگویند اگر در مسیرش برای رفع نیازش نه برای تجارت خرید کند نیز برایش دوباره طواف کردن واجب نیست ولی انسان تصمیم گرفت که بعد از طواف وداع از شب تا روز در مکه بماند یا از روز تا شب پس برای این که آخرین کارش طواف باشد دوباره طواف میکند.
[۱] رواه البخاری (۱۷۵۵) و مسلم (۱۳۲۸).