(۴۳۴۷) سوال: من قرآن می‌خوانم و آن را به پیامبرمان ﷺ، سپس به والدین و اموات مسلمانان اهدا می‌کنم، آیا این عمل درست است؟ مرا راهنمایی کنید –جزاكم الله خيرًا–.

جواب:

اما به نسبت اهدا برای پیامبر ﷺ که بدعت است، زیرا صحابه H که بسیار بیشتر از ما محبت رسول‌الله ﷺ را داشتند این کار را انجام نمی‌دادند، و برای اینکه (از طرفی) این عمل سفاهتی از جانب انجام دهنده‌ی آن است؛ چرا که پیامبر ﷺ نیازی به عمل او ندارد؛ زیرا هر عمل صالحی که یکی از امت رسول‌الله ﷺ آن را انجام دهد، پس برای رسول‌الله ﷺ مثل آن است بدون اینکه بخواهد اجر و پاداش آن را برای رسول‌الله ﷺ قرار دهد؛ زیرا هرکس بر عمل خیری راهنمایی کند، (در اجر و پاداش) همچون انجام دهنده‌ی آن خیر است [تخریج آن گذشت]، و رسول‌الله ﷺ کسی‌ست که امتش را به خیر راهنمایی کرده است.

و اما به نسبت والدین و مسلمانان: هرچند این عملی جایز باشد منتها افضل‌تر برای او اینست که برای والدین خویش و مومنان دعا کند، و دلیل آن از قرآن و سنت است، فرموده‌ی الله ù در کتاب عزیزش: {وَالَّذِينَ جَاءُوا مِن بعْدِهِمْ يقُولُونَ رَبنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِي قلُوبِنَا غِلًّا لِّلَّذِينَ آمَنُوا رَبنَا إِنَّكَ رَءُوفٌ رَّحِيمٌ} [الحشر: ۱۰]  ترجمه: (و کسانی ‌که بعد از آن‌ها -یعنی بعد از مهاجران و انصار- آمدند، می‌گویند: «پروردگارا؛ ما را و برادرانمان را که در ایمان بر ما پیشی گرفتند بیامرز، و در دل‌هایمان کینه‌ای نسبت به کسانی‌که ایمان آورده‌اند قرار مده، پروردگارا؛ بی‌گمان تو رؤوف و مهربانی»). پس الله ù کسانی را که بعد از آن‌ها آمدند وصف کرد به اینکه برای آن‌ها دعا می‌کنند، و آن‌ها را این‌گونه وصف نکرد که اعمال صالحی انجام می‌دهند و ثوابش را برای آن‌ها قرار می‌دهند، و این از جمله‌ی پیروی از سلف H به نیکی است، همان‌طور که الله ù فرموده است: {وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُم بِإِحْسَانٍ رَّضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ} [التوبة: ١٠٠] ترجمه: (و پیش‌گامان نخستین از مهاجرین و انصار، و کسانی‌که به نیکی از آن‌ها پیروی کردند، الله از آن‌ها خشنود گشت، و آن‌ها -نیز- از او خشنود شدند). و اما دلیل از سنت به نسبت والدین، همانا پیامبر ﷺ فرموده‌اند: «إِذَا مَاتَ الإنْسَانُ انْقَطَعَ عنْه عَمَلُهُ إِلَّا مِن ثَلَاثَةٍ: إِلَّا مِن صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو له». یعنی: (هرگاه فردی بميرد عمل وی قطع می‌شود، جز از سه چيز: صدقه‌ی جاريه، يا علم بامنفعتى كه از خود به جای بگذارد، يا فرزند صالحی كه برای وى -پس از مرگش- دعا كند)، یعنی: صدقه‌ی جاریه‌ای که او خودش قبل از وفاتش برای خویشتن قرار می‌دهد، همچون مساجد مثلا و آب‌راه‌ها و مانند آن، و به فرموده‌ی پیامبر ﷺ دقت کن: «أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو له». یعنی: (يا فرزند صالحی كه برای وى -پس از مرگش- دعا كند)، نفرمود: یا فرزند صالحی که برایش نماز بخواند، یا برایش قرآن بخواند، یا برایش روزه بگیرد، یا برایش صدقه دهد، رسول‌الله ﷺ از همه‌ی این‌ها عدول (و چشم‌پوشی) کرد به این فرموده‌اش: «أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو له»  یعنی: (يا فرزند صالحی كه برای وى -پس از مرگش- دعا كند)، و شکی نیست که پیامبر ﷺ ما را جز به آنچه که برای ما بهتر است راهنمایی نمی‌کند، و اگر عبادت‌هایمان که الله ù را با آن می‌پرستیم و آن را به پدران و مادران خویش اهدا می‌کنیم از دعای ما برای آن‌ها بهتر بود، قطعا محمد ناصح و امین ﷺ آن را بیان می‌کردند. و بر همین اساس به سوال کننده می‌گوییم: شایسته‌تر، افضل‌تر و اولاتر برایت اینست که ثواب اعمال صالح را برای خودت قرار دهی و به هیچ‌کس اهدا نکنی، و آن دسته از مسلمانان و نزدیکانی را که دوست داشتی به درگاه الله ù برایشان دعا کن.