(۴۳۴۶) حکم قرائت فاتحه برای روح پیامبر ﷺ و اموات

(۴۳۴۶) سوال: آیا خواندن فاتحه برای روح پیامبر ﷺ یا برای روح اموات، از سنت‌های مشروع است؟ از آنجا که در آخر برخی مصحف‌ها نوشته شده است: بارالها، ثواب آنچه از قرآن را که خواندیم، و روشنایی و نور آنچه از قرآن را که تلاوت کردیم قبول بفرما، که به عنوان هدیه از ما به روح پیامبر و شفیع ما محمد ﷺ و به روح پدران ما برسد؟

جواب:

این موضوع در برخی مصاحف بدعت است و بر آن اقرار نمی‌شود، و برای هرکس که بمانند این مصحف در دستش افتاد شایسته است که این نوشته را از بین ببرد، و اگر ممکن بود تمام برگه را برکند، چنانچه در طرف دیگر آن قرآن نبود پس آن را برکند (و از قرآن جدا کند).

اما اهدای ثواب عبادت‌ها به پیامبر ﷺ نیز یکی از بدعت‌هاست، و برای ما مشروع نیست که چیزی از ثواب عبادت‌ها را به رسول‌الله ﷺ اهدا کنیم؛ زیرا این عمل از صحابه H دیده نشده درحالی‌که بسیار بیشتر از ما محبت رسول‌الله ﷺ را داشتند، و شتابشان به خیر از ما بیشتر بوده، و با این وجود ابوبکر هیچ عبادتی را اهدا نکردند، و نه عمر و نه عثمان و نه علی H چیزی از عبادت‌ها را اهدا کردند، نه از قرائت قرآن، و نه از ذکر، و نه از نماز، و نه از صدقه، و نه از حج، و نه از عمره اهدا کردند. و همچنین اهدای آن به رسول‌الله ﷺ از نادانی است؛ زیرا اجر عمل هر شخصی برای پیامبر ﷺ حاصل می‌شود، برای اینکه او راهنمایی کننده به خیر است، و هرکس به خیری راهنمایی کند (در اجر) مانند انجام دهنده‌ی آن است [تخریج آن گذشت]، لذا اهدای ثواب قربات به رسول‌الله ﷺ جز این نخواهد بود که انجام دهنده‌ی آن از اجر این عبادت محروم می‌باشد، و لازم است بر انسان که متمسک به این مسأله باشد که سراسر خیر است. و همین‌طور نسبت به اهدای قربات به خویشان از پدران و مادران گفته می‌شود: سنت نیست، ولی جایز است.

و علماء در اهدای ثواب قرآن و دیگر عبادات بدنی محض، اختلاف کرده‌اند که: آیا به میت می‌رسد یا نمی‌رسد؟ و شکی نیست که برای انسان چنانچه خواست به پدر و مادرش نفع برساند بهتر است برای آن دو دعا کند؛ به دلیل فرموده‌ی پیامبر ﷺ: «إِذَا مَاتَ الإنْسَانُ انقَطَعَ عنْه عَمَلُهُ إِلَّا مِن ثَلَاثَةٍ: إِلَّا مِن صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ ينْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو له». [تخریج آن گذشت] یعنی: (هرگاه فردی بميرد عمل وی قطع می‌شود، جز از سه چيز: صدقه‌ی جاريه، يا علم بامنفعتى كه از خود به جای بگذارد، يا فرزند صالحی كه برای وى -پس از مرگش- دعا كند).

تعداد بازدید: 3

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل من اليمن: هل قراءة الفاتحة إلى روح النبي صلى الله عليه وسلم أو إلى أرواح الأموات من السنن المشروعة؟ حيث إن بعض المصاحف كُتِبَ في آخرها اللهم تقبل ثواب ما قرأناه ونور ما ،تلوناه، هدية واصلة منا إلى روح نبينا وشفيعنا محمد صلى الله عليه وسلم، وإلى أرواح آبائنا.

فأجاب – رحمه الله تعالى-: هذا الموضوع في بعض المصاحف بدعة ولا يقر عليه، وينبغي لمن وقع في يديه مصحف مثل هذا أن يَطْمِس هذا المكتوب، وإن أمكن أن ينزع الورقة كلها إذا لم يكن في الجانب الآخر قرآن فلينزعها.

أما إهداء ثواب العبادات إلى النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم- فإن هذا أيضًا من البدع، فإنه لا يُشْرَعُ لنا أن نُهْدِيَ شيئًا من ثواب العبادات إلى رسول الله – صلى الله عليه وعلى آله وسلم-؛ لأن ذلك لم يُعْهَد من الصحابة رضي الله عنهم، وهم أشد منا حبا لرسول الله صلى الله عليه وسلم، وأسرع منا إلى الخير، ومع ذلك فلم يهد أبو بكر ولا عمر ولا عثمان ولا علي رضي الله عنهم إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم شيئًا من العبادات لا من قراءة القرآن ولا من الذكر ، ولا من الصلاة، ولا من الصدقة ولا من الحج، ولا من العمرة، وأيضًا فإن إهداء ذلك إلى الرسول -عليه الصلاة والسلام- من السَّفَهِ؛ لأن النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم- قد حصل له أجر ما عمل الإنسان، فإنه هو الدال على الخير، ومن دل على خير كان كفاعله، فلم يكن من إهداء ثواب القُرب إلى الرسول -عليه الصلاة والسلام- إلا حرمان الفاعل من أجر هذه العبادة، وعلى الإنسان أن يتمسك بهذه المسألة فإنه الخير كله وكذلك يقال بالنسبة إلى إهداء القُرب إلى الأقارب من الآباء والأمهات: إنه ليس بسُنَّة، لكنه جائز .

واختلف العلماء – رحمهم الله – في إهداء ثواب القرآن وغيره من العبادات البدنية المحضة: هل يَصِلُ إلى الميت أو لا يَصِلُ؟ ولا ريب أن الأفضل للإنسان إذا أراد أن ينفع أباه وأمه أن يَدْعُو لهما؛ لقول النبي صلى الله عليه وسلم: «إِذَا مَاتَ الْإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَنْهُ عَمَلُهُ إِلَّا مِنْ ثَلَاثَةٍ إِلَّا مِنْ صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو له».