(۴۱۹۶) سوال: معنای فرموده­ی پیامبر ﷺ به ضبابة بنت زبیر چیست هنگامی که به رسول الله ﷺ گفت: می­خواهم حج را انجام دهم اما مریض هستم فرمود: «حجي و اشترطي»: (حج را انجام بده و شرط کن)؟

جواب:

معنای آن این است که بگویی: «إن حبسني حابس»: (اگر چیزی مانع من شد) یعنی مانع من شد که اعمال حج را کامل ادا کنم من در زمان وجود این مانع از احرام خارج می­شوم و پیامبر ﷺ او را به شرط گذاشتن راهنمایی کرد زیرا می­ترسید که اعمال حج خود را تکمیل نکند اما کسی که ترس از عدم اتمام اعمال حج ندارد شرط نمی­کند زیرا پیامبر ﷺ و اصحابش هنگام احرام این شرط را ذکر نکردند به همین دلیل قول راجح این است: شرط گذاشتن مستحب و مشروع نیست مگر برای کسی که از عدم اتمام نسک خود بیم دارد و این قولی است که بین ادله جمع می­بندد.

کسی که شرط گذاشتن را مطلقا نفی می­کند یا شرط گذاشتن را مطلقا ثابت می­داند به ناچار در مخالفت با برخی از نصوص واقع می­شود برخی از مردم می­گویند: ما در این زمان در هر حالت به خاطر تصادفات می­ترسیم جواب ما این است که تصادفات به نسبت کثرت ماشین­ها چیزی نیست زیرا ماشین­ها ده­ها هزار هستند و اگر از این ده­ها هزار ماشین یک، دو، ده یا بیست تصادف رخ دهد  چیزی نیست و حادثه حتی در زمان پیامبر ﷺ وجود داشته است در حدیث صحیحی از عبدالله بن عباس روایت شده که می­گوید: مردی در عرفه همراه پیامبر ﷺ ایستاده بود لذا از سواری­اش افتاد و گردنش شکست سپس فوت نمود[۱] و اين حادثه­ای بود که زمان پیامبر ﷺ اتفاق افتاده است.

مهم این که حوادث احتمالی حتی در زمان پیامبر ﷺ وجود داشته است اما با این وجود امتش را به شرط گذاشتن راهنمایی نکرده مگر در صورتی که شخص ترس داشته باشد.

[۱] بخاري: كتاب الجنائز، باب الكفن في ثوبين، شماره­ى (۱۲۶۵)، مسلم: كتاب الحج، باب ما يفعل بالمحرم إذا مات، شماره­ى (۱۲۰۶).