(۴۰۲۲) حكم روزه‌ گرفتن نفل یا فرض در روز شنبه، در غیر از ماه رمضان چیست؟

(۴۰۲۲) سوال: حكم روزه‌ گرفتن نفل یا فرض در روز شنبه، در غیر از ماه رمضان چیست؟

جواب:

علما É درباره‌ی حکم روزه‌ی شنبه اختلاف نظر دارند که جایز یا مكروه است؟ یا بین روزه گرفتن به تنهایی و روزه گرفتن آن همراه با روز قبل یا بعدش فرق وجود دارد؟

۱- برخی علما گفته‌اند: روزه‌ گرفتن روز شنبه، ایرادی ندارد و حدیثِ روایت شده درباره‌ی آن، شاذ و مخالف با احادیث صحیح می‌باشد. این در حالی است که از جمله شروط عمل به یک حدیث، شاذ نبودن آن می‌باشد؛ زیرا شاذ نبودن، شرط صحیح یا حسن بودن حديث است اما حدیثی که صحيح یا حسن نباشد، عمل به آن جایز نیست. این نظر گروهی از علمای قدیم و علمای معاصر است.

۲- برخی نیز گفته‌اند: روزه‌ گرفتن روز شنبه جایز نیست؛ زیرا رسول الله ﷺ از آن نهی نموده و فرموده است: «لا تصوموا يوم السبت إلا فيما افتُرِضَ عليكم»[۱] : (روز شنبه را روزه نگیرید مگر روزه‌ای که بر شما فرض شده است).

۳- برخی دیگر از علما نیز بین روزه گرفتن شنبه به تنهایی یا این که شنبه را با روز قبل یا بعدش روزه بگیرد فرق گذاشته‌اند؛ این قول از امام احمد ابن حنبل Ë مشهور است. از رسول الله ﷺ ثابت است که: «أن النَّبِيّ ﷺ قال لإحدى أمهات المؤمنين وقد أخبرته بأنها صائمة يوم الجمعة، قال لها: أصمتِ أمس؟ قالت: لا. قال: تریدین أن تصومي غداً؟ قالت: لا. قال: فأفطري»[۲] : (رسول الله ﷺ به یکی از أمهات المؤمنین که به او خبر داده بود روز جمعه را روزه خواهد گرفت، فرمود: آیا دیروز را روزه گرفته‌ای؟ گفت: خیر. فرمود: آیا فردا را روزه خواهی گرفت؟ گفت: خیر. فرمود: پس روزه‌ات را بخور). بنابراین ایشان به همسرش دستور داد که روزه‌اش را بخورد تا روز جمعه را به تنهایی روزه نگرفته باشد؛ عبارت «تریدین أن تصومي غداً؟» : (آیا فردا (شنبه) را روزه خواهی گرفت؟) مد نظر است که دلالت بر جایز بودن روزه‌ گرفتن شنبه به همراه جمعه دارد. این حکم برای زمانی است که سببی برای اختصاص روز شنبه نباشد؛ چنان که مثلا شنبه با روز عرفه، عاشورا یا روز دیگری که انسان عادت به روزه گرفتن آن داشته باشد، همزمان شود، زیرا اگر همزمان شود روزه‌ گرفتن شنبه به تنهایی کراهت ندارد چون شخص در این صورت، شنبه را به خاطر شنبه بودن روزه نمی‌گیرد بلکه بدین خاطر که با چنین روزهایی مصادف و همزمان شده است. اگر عرفه یا عاشورا در روز شنبه واقع شود، شخص این روز را بدون وجود هیچ کراهتی روزه می‌گیرد اما بهتر است همراه روز عاشورا، یک روز قبل یا بعدش را نیز روزه بگیرد. همچنین اگر فردی که یک روز در میان، روزه می‌گیرد، روزه‌اش با شنبه همزمان شود، ایرادی ندارد.

۱- مسند احمد (۲۹/ ۲۳۰، شماره (۱۷۶۸۶). سنن أبو داود: كتاب الصوم، باب النهي أن يخص يوم السبت بصوم، شماره (۲۴۲۱). سنن ترمذی: أبواب الصوم، باب ما جاء في كراهية صوم يوم السبت، شماره (۷۴۴)، ترمذی، این حدیث را حسن دانسته است. سنن ابن ماجه: كتاب الصيام، باب ما جاء في صيام يوم السبت، شماره (۱۷۲۶).

۲- تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 1

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما حكم صيام يوم السبت نفلا أو فرضًا في غير رمضان؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: اختلف العلماء -رحمهم الله- في صوم يوم السبت: هل هو جائز أم مكروه، أم يفرق بين أن يصومه منفردًا، أو مضموما إليه ما قبله، أو ما بعده؟

۱ – فمن العلماء من قال: إن صومه لا بأس به، وإن الحديث الوارد فيه حديث شاذ مخالف للأحاديث الصحيحة ومن شرط العمل بالحديث أَلَّا يكون شادا؛ لأن : عدم الشذوذ شرط لصحة الحديث، أو لكونه حسنًا، وما ليس بصحيح ولا حسن لا يجوز العمل به، وإلى هذا ذهب جماعة من العلماء السابقين والمعاصرين.

2 – ومنهم من قال: إن صومه لا يجوز؛ لأن النبي صلى الله عليه وسلم نهى عن ذلك، وقال: «لَا تَصُومُوا يَوْمَ السَّبْتِ إِلَّا فِي مَا افْتُرِضَ عَلَيْكُمْ».

3- ومنهم من فصل أو فرّق بين أن يصومه منفردًا، أو يصوم يوما قبله، أو يوما بعده، وهذا هو المشهور من مذهب الإمام أحمد بن حنبل رحمه الله، وقد ثبت عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه قال لإحدى أمهات المؤمنين، وقد أخبرته بأنها صائمة يوم الجمعة: «أَصُمْتِ أَمْسِ؟»، قَالَتْ لَا قَالَ: تُرِيدِينَ أَنْ تَصُومِي غَدًا؟» قَالَتْ: لَاَ. قَالَ: «فَأَفْطِرِي».

فأمرها أن تفطر لئلا تُفْرِدَ يوم الجمعة بصوم، والشاهد من هذا الحديث أنه قال: «تُرِيدِينَ أَنْ تَصُومِي غَدًا؟»؟ يعني: يوم السبت، فدل ذلك على جواز صوم يوم السبت مع الجمعة، وهذا ما لم يكن هناك سبب لتخصيص يوم السبت، مثل: أن يصادف يوم عرفة، أو يوم عاشوراء، أو يوما يصومه الإنسان فإنه لا كراهة في ذلك؛ لأن الصائم لم يصمه لأنه يوم سبت، ولكن لأنه صادف.

فمثلا لو كان يوم السبت يوم عرفة فإنه يصومه بلا كراهة، أو كان يوم عاشوراء فإنه يصومه بلا كراهة لكن يوم عاشوراء ينبغي أن يصوم يوما قبله، أو يوما بعده، أو كان في صوم يصومه، مثل أن يكون هذا الرجل يصوم يوما، ويفطر يوما، فصادف يوم صومه يوم السبت، فإنه لا بأس بذلك.