(۳۸۴۲) حکم قطره، آمپول و سرمه برای روزه‌دار چیست؟

(۳۸۴۲) سوال: حکم برخی چیزهای جدید مانند قطره، آمپول و سرمه برای روزه‌دار چیست؟

جواب:

الله ﷻ راه‌ حل این چیزهای جدید را در كتاب خویش و سنت پیامبرش ﷺ قرار داده است زیرا نصوص شرعی از كتاب و سنت به دو قسمت، تقسیم می‌شود:

قسمت اول: نصوص شرعی که حکم یک چیز معیّن را بیان می‌کند.

قسمت دوم: نصوص شرعی که بیانگر قواعد و اصول کلی است که چیزهای جدید و رخدادهای نوین در آن وارد می‌شود؛ برای مثال: خوردن، نوشیدن و هم‌بستری مواردی هستند که الله ﷻ به ‌عنوان باطل ‌کننده‌های روزه در کتابش بیان نموده و فرموده است: {فَالآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمْ الْخَيْطُ الأَبْيَضُ مِنْ الْخَيْطِ الأَسْوَدِ مِنْ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيام إِلَى اللَّيْلِ} [البقرة: ۱۸۷] : (اکنون با آنان هم‌بستری کنید و آن‌چه را که الله برایتان مقدّر نموده، جویا شوید؛ و بخورید و بیاشامید تا روشنی فجر در سپیده‌دم از سیاهی شب برایتان آشکار گردد؛ سپس روزه را تا این که شب فرا برسد تکمیل نمایید). در سنت نیز از مواردی هم‌چون استفراغ عمدی و حجامت به عنوان باطل‌کننده‌ی روزه یاد شده است.

آمپول که از چیزهای جدید به شمار می‌رود، خوردنی، نوشیدنی و معادل آن نیز نمی‌باشد؛ در نتیجه تأثیری بر روزه‌‌دار ندارد زیرا اصل بر صحیح بودن روزه‌ای می‌باشد که آن را با مقتضای شریعت اسلامی آغاز کرده است تا این ‌که چیزی رخ دهد که از نظر شرعی، روزه‌اش را باطل کند؛ لذا هر کس ادعا کند فلان چیز روزه را باطل می‌کند، می‌گوییم: “دلیل بیاور” اگر دلیل آورد می‌پذیریم اما در غیر این صورت، اصل بر بقا و صحت روزه است.

بنابراین می‌گوییم: آمپول دو نوع است:

نوع اول: آمپول‌هایی که جایگزین خوردن و نوشیدن می‌شود؛ آن‌گونه که بیمار را از غذا و نوشیدنی بی ‌نیاز می‌کند. این نوع از آمپول، روزه را باطل می‌کند زیرا معادل خوردن و نوشیدن است و شریعت بین دو چیز مشابه، فرق نمی‌گذارد بلکه حكم نظیر و همانندش را برایش قرار می‌دهد‌.

نوع دوم: آمپولی که بیمار را از خوردن و نوشیدن بی‌ نیاز نمی‌کند؛ بلکه فقط برای درمان و بهبود جسم است. این نوع آمپول تأثیری بر روزه ندارد و تفاوتی ندارد که در رگ یا عضله تزریق شود و طعمش در حلق احساس شود یا نشود؛ زیرا همان طور که قبلا نیز بیان کردیم، اصل بر درست بودن روزه است تا این‌ که دلیلی بر باطل بودنش وجود داشته باشد. سرمه و قطره‌ی چشم نیز همین ‌گونه است و هرگز تأثیری بر روزه ندارد زیرا قاعده می‌گوید: استعمال و استفاده‌ی هر چیزی که خوردنی، نوشیدنی و معادل خوردن و نوشیدن نباشد، تأثیری بر روزه‌دار ندارد.

تعداد بازدید: 4

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هناك أمور استجدت في رمضان؛ مثل القطرة والإبرة والكحل، فما حكمها بالنسبة للصائم؟

فأجاب رحمه الله تعالى: هذه الأمور التي جدَّتْ قد جعل الله تعالى في الشريعة الإسلامية حَلَّها في كتاب الله، وفي سنة رسوله ، وذلك أن النصوص الشرعية من الكتاب والسُّنَّة تنقسم إلى قسمين:

۱ – قسم يَنصُّ على الشيء بعينه.

2 – قسم آخر تكون فيه قواعد وأصول عامة، يدخل فيها كلُّ ما جدَّ، وحدث من الجزئيات، فمثلًا مُفطرات الصائم التي نَصَّ الله عليها في كتابه هي: الأكل والشرب والجماع، كما قال الله تعالى: ﴿ فَالْنَ بَشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا كَتَبَ اللهُ لَكُمْ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا القِيَامَ إِلَى الَّيْلِ ﴾ [البقرة: ۱۸۷]. وجاءت السُّنَّة بمفطرات أخرى كالقيء عَمْدًا والحجامة.

وإذا نظرنا إلى هذه الإبر التي حدثت الآن وجدنا أنها لا تَدْخُل في أكل ولا شُرب، وأنها ليست بمعنى الأكل، ولا بمعنى الشرب، وإذا لم تكن أكلا، ولا شربا، ولا بمعنى الأكل والشرب، فإنها لا تُؤثر على الصائم؛ لأن الأصل أن صومه الذي ابتدأه بمقتضى الشريعة الإسلامية صَوْمٌ صحيح حتى يُوجَد ما يُفسده بمقتضى الشريعة الإسلامية، فمنِ ادَّعَى مثلا أن هذا الشيء يُفطر الصائم قلنا له: أنتِ بالدليل. فإن أتى بالدليل وإلا فالأصل صحة الصوم وبقاؤه.

وبناء على ذلك فنقول: الإبر نوعان:

الأول: نوع يقوم مقام الأكل والشرب؛ بحيث يستغني به المريض عن الطعام والشراب، فهذا يُفطر الصائم؛ لأنه بمعنى الأكل والشرب، والشريعة لا تُفرّق بين المتماثلين، بل تجعل للشيء حُكم نظيره.

الثاني: إبر لا يُستغنى بها عن الأكل والشرب، ولكنها للمعالجة، وتنشيط الجسم وتقويته، فهذه لا تضر ، ولا تؤثر على الصيام، سواء تناولها الإنسان عن طريق العضلات أم عن طريق الوريد، وسواءٌ وَجَد طعمها في حَلْقِه أم لم يجده؛ لأن الأصل كما ذكرنا آنفًا صحة الصوم، حتى يقوم دليل على فساده، وكذلك الكحل والقطرة في العين ولا يُؤثر ذلك على الصائم مطلقا؛ لأن القاعدة تقول: ما ليس أكلا، ولا شربا ولا بمعنى الأكل والشرب، فإنه لا يُؤثر على الصائم استعماله.