(۳۵۴۰) حکم موعظه برای اهل میت در تعزیه

(۳۵۴۰) سوال: آیا در مراسم تعزیه جایز است یکی از علما حاضر شود تا اهل میت را به صبر و فناپذیری دنیا تذکر دهد و از فواید صبر بگوید طوریکه مجالس تعزیه باغی از باغ‌های بهشت می‌باشد؟

جواب:

اینکه شخصی در مجلس تعزیه برای اهل میت و حاضرین موعظه کند، از سنت نمی‌باشد بلکه جمع شدن برای تعزیه مکروه است همانگونه که بسیاری از علما به آن تصریح نموده‌اند و برخی دیگر بدعت را به آن اطلاق کرده‌اند لذا برادرانمان را تشویق می‌کنیم که برای مراسم تعزیه نشینند و به استقبال مردم نروند:

اولا: زیرا که این از روش رسول اللهﷺ و اصحاب نمی‌باشد

دوما: و زبان حال شخصی که نشسته است و درب را برای مردم گشوده است مانند این است که می‌گوید: ای مردم به سمت من بیاید که من مصیبت دیده هستم و به من تعزیت بگویید و چنین کاری برای انسان عاقل شایسته نیست بلکه برای انسان مصیبت دیده شایسته است که صبر و تحمل کند بدون اینکه با زبان حال یا مقال‌اش به مردم بگوید بیایید و به من تعزیت بگویید.

سوما: و بعضی از مردم را می‌بینی که در این مجالس مبالغه می‌کنند و آن را مانند جشن عروسی برپا می‌کنند و خانه را چراغانی کرده‌اند و درب را برای همه گشوده‌اند و فرش و صندلی آماده کرده‌اند انگار که در جشن عروسی هستند و شکی در این نیست که این سنت نیست بلکه قطعاً خلاف سنت است و مردم با این امور فقط یک حس بدنی ظاهری به آنها دست می‌دهد و نه به امید ثواب و صبر دادن به اهل میت. اما اگر خانه و اهلش همان گونه باقی بمانند و در بین خودشان یکدیگر را به صبر توصیه نمایند و یک‌دیگر را به آن تشویق نمایند این همان سنت است.

برای همین زمانی که خبر فوت جعفر بن ابی طالبJ آمد رسول اللهﷺ گفت: {اصنعُوا لآلِ جَعفَرٍ طعامًا؛ فإنه قد أتاهم أمْرٌ يَشْغَلُهم}[۱] (برای آل جعفر غذای درست کنید چون ایشان به امری که به سراغشان آمد مشغول هستند) و نگفت: به سوی ایشان جمع شوید و با ایشان غذا بخورید بلکه فقط فرمودند: {اصنعُوا لآلِ جَعفَرٍ طعامًا؛ فإنه قد أتاهم أمْرٌ يَشْغَلُهم} (برای آل جعفر غذای درست کنید چون ایشان به امری که به سراغشان آمد مشغول هستند) یعنی به نسبت درست کردن غذا مشغول بودند چون انسان مخصوصاً در این مصیبت بزرگ حال و احوالش مکدر است اما درست کردن غذا و جمع شدن ایشان و این که همه به سویشان بروند صحابه آن را از نوحه‌خوانی می‌دانستند.

ما به برادرانمان می‌گوییم که خود را با این اعمالی که جز بزرگداشت بدعتی که در عهد رسول اللهﷺ و صحابه وجود نداشته است، در تکلف نیاندازند و به کسی که این کار می‌کند می‌گوییم: اگر نزد تو چیزی سنت باشد که مؤید این باشد، خوب است وگرنه چیزی را به وجود آورده‌ای که رسول اللهﷺ و اصحابش بر آن نبوده‌اند. مگر این قول رسول اللهﷺ را نشنیده‌ای که می‌فرماید: {عليكم بسُنَّتي وسُنَّةِ الخُلَفاءِ الرَّاشِدينَ المَهْدِيِّينَ، }[۲] (پس بر شما است تمسک به سنتِ من وسنت جانشینان رهیافته و هدایتگرم و آن را محکم بگیرید)؟

و عالمی را برای موعظه دادن اهل میت و آن مجلس دعوت مکن بلکه اگر مشاهده کردی که در حزن و اندوه بسیار سختی هستند شخصی از قوم و خویش یا طالب علمی برای این که صحبتی عادی در آن مجلس داشته باشد بیاور و به آنها بگوید: تقوای الهی را رعایت کنید و راه صبر پیشه کنید که دارای اجر می‌باشد و هرچه می‌گیرد و و هرچه باقی است از آن اللهÀ است و همه چیز پنجاه هزار سال قبل از خلقت آسمان‌ها و زمین نوشته شده است و آن چیزی که نوشته شده است قطعا اتفاق می‌افتد، رسول اللهﷺ می‌فرماید: {وَتَعْلَمَ أَنَّ مَا أَصَابَكَ لَمْ يَكُنْ لِيُخْطِئَكَ، وَأَنَّ مَا أَخْطَأَكَ لَمْ يَكُنْ لِيُصِيبَكَ}[۳] (بدان آنچه به تو نرسیده قرار نبوده که به تو برسد وآنچه به تو رسید امکان نداشته که به تو نرسد) و گریه و زاری چیزی را برطرف نمی‌کند بلکه فقط امر را سخت‌تر می‌کند و آیا نمی‌دانی که رسول اللهﷺ می‌فرماید: {إنَّ المَيَّتَ ليُعَذَّبُ ببكاءِ أهلِهِ عليهِ}[۴] (حقیقتا میت با گریه‌ی اهلش عذاب می‌بیند) پس انسانی معمولی و به صورت و هئیت خیلی طبیعی می‌آید و او را در این مصیبت دلداری می‌دهد اما اینکه اجتماعی صورت بگیرد و وعظی خوانده شود و از این امور از بدعت‌هاست.

[۱] [تخریج آن گذشت]

[۲] [تخریج آن گذشت]

[۳] [تخریج آن گذشت]

[۴] [تخریج آن گذشت]

تعداد بازدید: 0

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل يجوز أن يحضر للتعزية أحد العلماء ليحمل أهل الميت على الصبر، ويُذَكَّرَهم بفناء الدنيا، ويُبيّن لهم فوائد الصبر ويسليهم، بحيث يكون في مجلس التعزية روضة من رياض الجنة؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: ليس هذا من السُّنَّة: أن يحضر واعظ في مجلس التعزية ليعظ أهل الميت ويسمعه الحاضرون، بل إن الاجتماع للتعزية مكروه، كما صَرَّح بذلك كثير من العلماء، بل أطلق بعضهم عليه أنه بدعة؛ لذلك نحثّ إخواننا المسلمين على ألا يجلسوا للتعزية، وألا يستقبلوا الناس:

أولا: لأن ذلك لم يكن من هدي النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم- ولا من هدي أصحابه.

وثانيا: لأن لسان حال هذا الجالس الذي فتح بابه للناس كأنه يقول: يا أيها الناس ائتوا إلي فإني مصابٌ فعَزُوني، وهذا أمر لا يليق بالعاقل، بل الإنسان المصاب ينبغي له أن يتصبر ويتحمل دون أن يقول للناس بلسان الحال أو لسان المقال: تعالوا عزوني. وثالثًا: لأن هذه المجالس قد بالغ فيها بعض الناس حتى أصبحوا يجعلونها كأنها حفل زواج تمرُّ في بعض المناطق في البيت فتجدها مضاءة بقناديل الكهرباء، وتجد الباب مفتوحًا، وقد بُسِطَ الرمل أو الفرش والكراسي في الدار والناس هذا داخل وهذا خارج وكأنهم في محفل عرس، وهذا لا شك أنه ليس من السنة، بل إنه خلاف السُّنَّة قطعًا، بل إنه يجعل الناس يحسون بهذه الأمور إحساسا ظاهريًا بدنيا، يريدون أن يسلوا أنفسهم بهذه المظاهر فقط، لا برجاء الثواب وتحمل الصبر؛ لأن هذه عبارة عن أمور ظاهرية جسدية فقط، لكن إذا بقي البيت على ما هو عليه، وبقي أهله على ما هم عليه، وتصابروا فيما بينهم، وحَتْ بعضهم بعضًا على الصبر، كان هذا هو السُّنَّة.

ولهذا لما جاء نعي جعفر بن أبي طالب رضي الله عنه قال النبي صلى الله عليه وسلم: «اصْنَعُوا لِآلِ جَعْفَرٍ طَعَامًا، فَإِنَّهُ قَدْ أَتَاهُمْ أَمْرٌ شَغَلَهُمْ». ولم يقل: واذهبوا إليهم واجتمعوا إليهم وكلوا معهم، إنما قال: «اصْنَعُوا لِآلِ جَعْفَرٍ طَعَامًا، فَإِنَّهُ قَدْ أَتَاهُمْ أَمْرٌ شَغَلَهُمْ» يعني: عن صنع الطعام؛ لأن النفوس مهما بلغت لا بد أن تتكدر، ولا سيما إذا كان المصاب جللا عظيمًا، لكن كون الناس يجتمعون وتُصْنَع الولائم وتبعث إليهم، أو ربما يصنعونها ،هم، فإن الصحابة كانوا يعدون صنع الطعام واجتماع الناس إليه من النياحة.

ولهذا نقول لإخواننا خَفّفوا على أنفسكم ولا تكلفوها مثل هذه الأعمال التي لا تزيدكم إلا إيغالا في البدعة التي لم تكن معروفة في عهد النبي صلى الله عليه وسلم ولا في عهد أصحابه، ونحن نقول لمن يفعل هذا إذا كان عندك شيء من سُنَّة الرسول -عليه الصلاة والسلام – يُؤَيَّد هذا فَأَهْدِهِ إلينا وأنت مشكور على ذلك، ونحن – بحول الله – سننقاد له، أما إذا لم يكن عندك شيء فلماذا تُحدِثُ أمرًا لم يصنعه الرسول -عليه الصلاة والسلام – ولا أصحابه ؟ ألم تسمع قول الرسول -عليه الصلاة والسلام -: «عَلَيْكُمْ بِسُنَّتِي وَسُنَّةِ الْخُلَفَاءِ الْمَهْدِيِّينَ الرَّاشِدِينَ، تَمَسَّكُوا بِهَا وَعَضُّوا عَلَيْهَا بِالنَّوَاجِدِ، وَإِيَّاكُمْ وَمُحْدَثَاتِ الْأُمُورِ».

فنقول: لا تدع عالما يحضر مجلس أهل الميت من أجل أن يُلْقِيَ فيهم المواعظ، بل إذا رأينا أن بعض الناس قد بلغ به الحزن مبلغا عظيما، فليَأْتِ إليه واحد من العائلة أو واحد من طلبة العلم المعروفين عنده ويتكلم معه كلاما عاديا في المجلس، ويقول له: اتَّقِ الله اصبر، احتسب، فإن الله ما أخذ وله ما أبقى، وكل شيء عنده بأجل مسمى، هذا أمر مكتوب قبل خلق السماوات والأرض بخمسين ألف سنة، والمكتوب لا بد أن يقع، قال النبي – عليه الصلاة والسلام – : «… وَتَعْلَمَ أَنَّ مَا أَصَابَكَ لَمْ يَكُنْ لِيُخْطِتَكَ، وَأَنَّ مَا أَخْطَاكَ لَمْ يَكُنْ لِيُصِيبَكَ». وتشددك في الحزن والبكاء لا يرفع من الأمر شيئًا، بل يزيد الأمر شدة، ألم تعلم أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: «إِنَّ المَيِّتَ لَيُعَذِّبُ بِبُكَاءِ أَهْلِهِ عَلَيْهِ»؟ فيأتي إنسان عادي بصفة عادية يتكلم مع هذا الذي بلغت به المصيبة مبلغا عظيما ويخفف عليه، وأما الاجتماع وجلب الوعاظ للوعظ وما أشبه ذلك فكل هذا من البدع.