(۳۵۲۸) حکم ذبح حیوانات، اطعام و سوگواری در مراسم عزاء

(۳۵۲۸) سوال: در نزد ما در بیشه عادت است که همه‌ی مردم در خانه‌ی میت جمع می‌شوند و مردم منتظر سنت عزاء می‌مانند و حیوانات را ذبح می‌کنند و این عزا به وسیله‌ی طلاق برگزار می‌شود (یعنی می‌گوید: طلاق بر من است اگر این انجام دهی) و چیزهای دیگری که انجام می‌پذیرد و مردمی که می‌آیند نیز از جای نزدیک هستند و وسایل حمل و نقل نیز فراوان می‌باشد و عذری برای اقامت در آنجا وجود ندارد و بعضی کل وقتشان را به خوردن مشغول هستند از صبح زود تا شب ولی این از حق جماعت می‌باشد. این را چگونه می‌بینید؟ جزاکم الله خیرا

جواب:

ما اینها را منکر می‌دانیم و این را ضایع کردن مال می‌بینم و همچنین این اجتماع با حال مرگ و ناراحتی از دو جهت منافات دارد:

اول این که از نوحه می‌باشد و در آن غم و اندوه حاصل می‌شود که این خلاف شرع است و این چیزی از عزا در آن نیست در صورتی که معنای عزا تسلیت دادن به آنها می‌باشد و این که بر صبر کردن در این مصیبت کمک شوند و مراد از تعزیه برانگیخته کردن غم و اندوهشان به وسیله‌ی نوحه و شبیه آن نمی‌باشد.

و اما جمع فرح، شادی و خنده و مانند آن نیز این حالت سازگاری ندارد و شایسته نیست که انسان در این حالت چنین جمعی به پا کنند پس دین الله بین افراط و تفریط است و همین دین وسط است.

و از ضررهای این جمع ضایع کردن مال می‌باشد همانگونه که سوال‌کننده می‌گوید بعد از ذبیحه‌ای ، ذبیحه‌ای دیگر را می‌آورند و همچنین آمادگی ها و سختی‌هایی که برای این خوردن لازم است تا جایی که سوال کننده قسم به طلاق را ذکر می‌کند برای اینکه بخورند و این از عملی می‌باشد که شایسته نیست و بلکه واجب است که قسم فقط برای الله باشد: {مَنْ كَانَ حَالِفًا فَلْيَحْلِفْ بِاللَّهِ أَوْ لِيَصْمُتْ}[۱] (کسی که قسم یاد می‌کند باید به الله قسم خورد یا ساکت باشد.) شایسته نیست که انسان به صیغه‌ی دیگری که دلالت بر قسم به غیر الله را می‌دهد، بخورد زمانی که نیاز به آن باشد.

مهم این است که این امر منکری می‌باشد و برای اهل میت واجب است که صبر پیشه کنند و اجر آن را دریافت کنند و به آنچه الله امر نموده تعزیه را به جای آورند: { ٱلَّذِینَ إِذَاۤ أَصَـٰبَتۡهُم مُّصِیبَةࣱ قَالُوۤا۟ إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّاۤ إِلَیۡهِ رَ اجِعُونَ }[۲] (آن‌ها که هرگاه مصیبتی به ایشان برسد می‌گویند: ما از آنِ الله هستیم، و به سوی او باز می‌گردیم.) می‌گویم تعزیه را با آنچه الله فاعلش را ستایش نموده است به جای آورند و اگر کسی بگوید در این آیه امر به این قول وجود ندارد می‌گوییم: ستایش بر فاعل آن و یا گوینده آن دلالت بر این می‌دهد که این فعل یا قول امر مطلوبی می‌باشد همانگونه که رسول اللهﷺ خبر داده است که کسی که مصیبتی به آن وارد شود و سپس گفت: {إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ، اللَّهُمَّ اؤْجُرْنِي فِي مُصِيبَتِي وَأَخْلِفْ لِي خَيْرًا مِنْهَا. إِلَّا أَخْلَفَ اللَّهُ لَهُ خَيْرًا مِنْهَا}[۳] (بگوید:إنالله و إنا إلیه راجعون؛ و چنین دعا کند: خداوندا! مرا در مصیبتم اجر بده و بهتر از آن را نصیب من گردان) اجرش در این مصیبت با الله است و چیزی بهتر را برای او جایگزین می‌کند و این حال این مصیبت دیده می‌باشد پس شایسته می‌باشد که انسان به آنچه شریعت از قول و فعل به آن دستور داده است، انجام دهد اما اجتماع مذکوری که ذکر شد قطعاً حرام می‌باشد زیرا که این مفاسد را دارا بود.

[۱] [تخریج آن گذشت]

[۲] [سوره البقرة: ۱۵۶]

[۳] [تخریج آن گذشت]

تعداد بازدید: 0

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: يوجد لدينا في بيشة عادة، وهذه العادة . هي إقامة أهل البلد في بيت الميت إذا مات يجتمع أهل البلد كلهم في بيت الميت، ينتظرون قدوم الناس الذين يريدون سُنّة العزاء، ويذبحون الغنم، وتقام العزائم بواسطة الطلاق، (يعني يقول: عليَّ الطلاق أن تفعل كذا وغير ذلك، علما بأن الناس القادمين قريبون من البلد التي فيها الميت ووسائل النقل متوفرة، وليس هناك عذر للإقامة، حتى إن البعض يحسب حساب الأكل، ويأتي في وقتٍ مُبَكِّر، زيادة على ذلك الذبيحة بعد الذبيحة في بيت الميت ليلا ونهارًا، ولكن ليست من حقه بل من حق الجماعة، ماذا ترون حيال ذلك؟جزاكم الله خيرًا.

فأجاب – رحمه الله تعالى – : نرى حيال هذا أن ذلك من الأمر المنكر؛ لما فيه من إضاعة المال، ومن الاجتماع الذي ينافي في الحقيقة حالة الموت وحالة الحزن؛ لأنه بين أمرين:

إما أن يحصل نياحة وندب وأحزان متوالية، فهذا خلاف الشرع، وليس هذا من العزاء في شيء؛ لأن العزاء معناه تعزية الإنسان، أي: تصبيره وإعانته على الصبر على ما أصابه من هذه المصيبة، وليس المراد بالتعزية تهييج ا الأحزان عليه بالنياحة والندب وشبهها.

وإما أن يكون هذا الاجتماع اجتماع فرح ولهو وضحك ونحو ذلك، فهذا أيضًا ينافي حال الموت، وما ينبغي أن يكون الإنسان عليه في مثل هذه الحال، فدين الله بين الغالي فيه والجافي عنه والدين وسط.

و مما يحصل من مضار هذا الاجتماع إضاعة الأموال الكثيرة فيه، فإنه كما ذكر السائل يقول: كل ذبيحة وراء ذبيحة، وكذلك أيضًا ما يحصل من هذه الإلزامات بل الإرغامات على الأكل، حتى إنه كما ذكر السائل يحلف بالطلاق ليأكلوا، وهذا أيضًا من العمل الذي لا ينبغي فالحلف ينبغي بل يجب أن يكون بالله -عز وجل-: «مَنْ كَانَ حَالِفًا، فَلْيَحْلِفْ بِاللَّهِ أَوْ لِيَصْمُتْ». ولا ينبغي للإنسان أن يأتي بصيغة أخرى تدل على الحلف غير اليمين بالله -عز وجل – إذا دعت الحاجة إليه.

المهم أن هذا أمر منكر، وأن الواجب على أهل الميت الصبر والاحتساب، وأن يتعزوا بما أمرهم الله به: ﴿ الَّذِينَ إِذَا أَصَبَتْهُم مُّصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رجِعُونَ ﴾ [البقرة: ١٥٦]. أقول : أن يتعزوا بما أثنى الله على فاعله، وقد يقول قائل: إن الله ما أمر بهذه الآية بهذا القول؟ نقول: إن الثناء على الفاعل أو القائل يدل على أن هذا الفعل أو القول أمر مطلوب، وكذلك أخبر النبي -عليه الصلاة والسلام- أن من أُصِيبَ بمصيبة ثم قال: «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ، اللهُمَّ أجُرْنِي فِي مُصِيبَتِي، وَأَخْلِفْ لِي خَيْرًا مِنْهَا»، أجره الله في مصيبته وأخلف له خيرا منها. فهذه حال المصاب ينبغي أن يَسْتَعْمِلَ ما دَلَّت الشريعة على استعماله من قول أو فعل، أما الاجتماع المذكور فإنه حرام؛ لما يفضي إليه من هذه المفاسد.