(۳۵۲۰) حکم تلاوت قرآن و دعا برای میت پس از وفات

(۳۵۲۰) سوال: حکم شرع به نظر شما شیخ بزرگوار در مورد بحث بین من و شخص دیگر درباره‌ی این که آیا تلاوت قرآن و دعای زیاد بعد از وفات شخص مسلمان صحیح است یا نه؟ چون که این شخص به من می‌گوید بدعت است. لطفا مرا در این‌باره راهنمایی کنید که در حیرت و شک مانده‌ام.

جواب:

تلاوت قرآن در هنگام مصیبت اگر به صورت جماعتی که مردم جمع شوند و بر آن قرآن بخوانند یا قاری‌ای را بیاورند که در مقابل اجرت، قرآن بخواند قطعا بدعت است و «كل بدعة ضلالة»[۱] یعنی: (هر بدعتی گمراهی است). و اما اگر به انسان مصیبت مرگ و یا غیر آن رسید سپس قرآن را برداشت تا با قرائت آن تسکین یابد اشکالی ندارد و یاد می‌شود که یکی از علماء پسری داشت که طالب علم مجتهدی بود، وفات یافت و زمانی که خارج شدند تا او را دفن کنند و جمعیت زیادی نیز بودند و یکی از حاضرین بلند شد و با صدای بلند گفت: {قَالُوا يَا أَيُّهَا الْعَزِيزُ إِنَّ لَهُ أَبًا شَيْخًا كَبِيرًا فَخُذْ أَحَدَنَا مَكَانَهُ إِنَّا نَرَاكَ مِنَ الْمُحْسِنِينَ}[۲] ترجمه: (گفتند: «ای عزیز! همانا او پدر پیری دارد، (که از دوری او سخت ناراحت می‌شود) لذا یکی از ما را به جای او بگیر، بی‌گمان ما تو را از نیکو کاران می‌بینیم») پس مردم همه گریه کردند پس پدر میت که یکی از علمای حنابله بود (علی بن عقیلË) بلند شد و گفت: قرآن برای از بین بردن غم و اندوه است نه مهیج ساختن نفوس مردم یعنی این که کلام این مرد، مردم را به گریه و غم انداخت در صورتی که قرآن برای از بین بردن آن و تسلی مردم است.

و خلاصه: قرائت قرآن در هنگام مصیبت اگر جمعی باشد همانگونه که در برخی از بلاد اسلامی در هنگام مصیبت مرگ کسی می‌خوانند بدعتی است که از آن نهی شده و ترک آن واجب است. و اگر به صورت فردی باشد که فرد برای تسلی خودش در مصبیت قرآن بخواند اشکالی ندارد و رسول الله ﷺ در هنگام مصیبت مرگ کسی یا غیر آن امر کرده است که بگویند: «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ، اللَّهُمَّ اؤْجُرْنِي فِي مُصِيبَتِي وَأَخْلِفْ لِي خَيْرًا مِنْهَا. إِلَّا أَخْلَفَ اللَّهُ لَهُ خَيْرًا مِنْهَا»[۳] یعنی: (بگوید:إنالله و إنا إلیه راجعون؛ و چنین دعا کند: خداوندا! مرا در مصیبتم اجر بده و بهتر از آن را نصیب من گردان). و اگر این را گفت در مصیبتش دارای اجر می‌گردد و الله B چیز بهتری را برایش جایگزین می‌کند پس وصیبت دیده می‌گوید: «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ، اللَّهُمَّ اؤْجُرْنِي فِي مُصِيبَتِي وَأَخْلِفْ لِي خَيْرًا مِنْهَا. إِلَّا أَخْلَفَ اللَّهُ لَهُ خَيْرًا مِنْهَا»[۴] یعنی: (بگوید:إنالله و إنا إلیه راجعون؛ و چنین دعا کند: خداوندا! مرا در مصیبتم اجر بده و بهتر از آن را نصیب من گردان).

[۱] [تخريج آن گذشت]

[۲] [سوره يوسف: ۷۸]

[۳] [تخریج آن گذشت]

[۴] [تخریج آن گذشت]

تعداد بازدید: 0

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما حكم الشرع فضيلة الشيخ في نظركم حول نقاش دار بيني وبين شخص آخر بخصوص تلاوة القرآن والإكثار من الدعاء بعد وفاة شخص مسلم، وقد قال لي هذا الشخص بأن هذا بدعة، أرجو أن تفيدوني يا فضيلة الشيخ حتى أقطع الشك والحيرة من ذهني؟

فأجاب رحمه الله تعالى -: تلاوة القرآن عند المصائب: إن كانت تلاوةً جماعية يجتمع الناس عليها ويقرءون القرآن، أو يأتون بقارئ يستأجرونه لقراءة القرآن، فإن هذا بدعة، و«كُلُّ بِدْعَةٍ ضَلَالَةٌ». وأما إذا أُصِيبَ الإنسان بمصيبة، سواء كانت موتا أو غير موت ثم أخذ كتاب الله يقرؤه ليُسَكِّنَ أحزانه، فإن هذا لا بأس به ولا حرج فيه. ويُذْكَرُ أن أحد العلماء مات له ابن بالغ توجه في طلب العلم، فلما خرجوا به ليدفنوه وكان الجمع كثيرًا، فقام أحد الحاضرين وقال بأعلى صوته: ﴿ يَأَيُّهَا الْعَزِيزُ إِنَّ لَهُ أَبَا شَيْخًا كَبِيرًا فَخُذْ أَحَدَنَا مَكَانَهُ إِنَّا نَرَنكَ مِنَ الْمُحْسِنِينَ ﴾ [يوسف: ۷۸]. فضج الناس بالبكاء، فقام أبو الميت وهو أحد العلماء من الحنابلة، وهو علي بن عقيل رحمه الله، قام وقال: يا هذا إن القرآن إنما نزل لإزالة الأحزان وليس لتهييج النفوس. يعني أن كلام هذا الرجل هَيَّجَ الناس وأبكاهم وأحزنهم، والقرآن إنما نزل لإزالة الأحزان والتسلي به عما سواه.

والخلاصة: أن قراءة القرآن عند المصائب إن كانت جماعية – كما يُفْعَلُ في بعض البلاد الإسلامية عند موت -الميت فهي بدعة يُنهى عنها، ويجب القضاء عليها. وإن كانت، فردية، مثل أن يقوم الرجل المصاب فيتلو كلام الله -عز وجل- ليتسلى به عند هذه المصيبة، فهذا لا بأس به، وقد أمر النبي عليه الصلاة والسلام عند المصيبة بموت أحد أو غيره أن يقول: «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ، اللهُمَّ أَجُرْنِي فِي مُصِيبَتِي، وَأَخْلِفْ لِي خَيْرًا مِنْهَا»، فإنه إذا قال ذلك أجره الله في مصيبته وأخلفه خيرًا منها. فيقول المصاب: «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ، اللهُمَّ أَجُرْنِي فِي مُصِيبَتِي، وَأَخْلِفْ لِي خَيْرًا مِنْهَا»، فإذا فعل ذلك أجره الله في مصيبته وأخلفه خيرًا منها.