چهارشنبه 16 ربیع‌الثانی 1447
۱۵ مهر ۱۴۰۴
8 اکتبر 2025

(۳۴۲۰) حکم انجام حج، صدقه و قربانی برای فرزند فوت‌شده

(۳۴۲۰) سوال: پسرم در سن بیست و پنج سالگی در حادثه‌ی رانندگی فوت نمودند و می‌خواهم به جای او حج انجام دهم، صدقه بدهم و قربانی نمایم، آیا به وسیله‌ی این اعمال بعد از فوتش به او سود می‌رسد؟

جواب:

جواب این است که اگر این فرزند حج فریضه را انجام نداده اشکالی ندارد که به جای او حج انجام داده شود، در حدیثی آمده که: «زنی از جهینه به نزد پیامبر ﷺ آمد سپس گفت مادرم نذر نموده که حج انجام دهد اما حج را انجام نداد تا اینکه فوت نمود؛ آیا به جای او حج انجام دهم ؟ فرمود: بله! به جای او حج انجام بده، آیا اگر بر مادرت دینی بود تو آن را پرداخت می‌کردی؟ لذا دین الله را پرداخت نموده که الله به نسبت وفای دین مستحق‌تر است.»

اما اگر حج فریضه‌اش را انجام داده برای او دعا بهتر از حج، صدقه و قربانی است: زیرا پیامبر ﷺ می‌فرماید: «إِذَا مَاتَ الإنْسَانُ انْقَطَعَ عنْه عَمَلُهُ إِلَّا مِن ثَلَاثَةٍ: إِلَّا مِن صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو له.»[۱] یعنی: (هرگاه فرزند آدم بميرد عمل او قطع می‌شود مگر از سه چيز: صدقه‌ی جاريه، علمی که از آن سود برده شود یا فرزند صالحی که برای او دعا کند).

پیامبر ﷺ به دعا راهنمایی نمودند اما به دیگر اعمال که مردم امروزه انجام می‌دهند از جمله صدقه، قربانی، روزه، نماز و مثل این‌ها راهنمایی ننمودند اما اگر آن را انجام دهد اشکالی ندارد و اشکالی ندارد که به جای فرزندش صدقه دهد یا حج انجام دهد یا قربانی نماید ولی در مورد قربانی بهتر است که یک قربانی را از جانب تمام خانواده‌اش چه زنده و چه مرده انجام دهد ؛ زیرا پیامبر ﷺ یک گوسفند را از جانب خود و خانواده‌اش قربانی نمودند.


) [تخریج آن گذشت.]

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

تقول السائلة: تُوُفِّيَ لي ولد يبلغ من العمر الخامسة والعشرين في حادث سيارة، وأريد أن أحج عنه، وأتصدق عنه، وأُضحي عنه، فهل ينتفع بهذه الأعمال بعد مماته؟

فأجاب رحمه الله تعالى: الجواب على هذا: إذا كان هذا الابن لم يَحجَّ الفريضة فلا بأس بالحج عنه؛ ففي الحديث : أَنَّ امْرَأَةٌ مِنْ جُهَيْنَةَ، جَاءَتْ إِلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم، فَقَالَتْ: «إِنَّ أُمِّي نَذَرَتْ أَنْ تَحجَّ فَلَمْ تَحُجَّ حَتَّى مَاتَتْ، أَفَأَحُجُ عَنْهَا؟ قَالَ: «نَعَمْ حُبِّي عَنْهَا، أَرَأَيْتِ لَوْ كَانَ عَلَى أُمِّكِ دَيْنٌ أَكُنْتِ قَاضِيَةٌ؟ اقْضُوا اللَّهَ؛ فَاللَّهُ أَحَقُّ بِالوَفَاءِ». أما إذا كان قد حج الفريضة فإن الدعاء له أفضل من الحج عنه، وأفضل من الصدقة عنه، وأفضل من الأضحية عنه؛ لأن النبي صلى الله عليه وسلم قال: «إِذَا مَاتَ الْإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَنْهُ عَمَلُهُ إِلَّا مِنْ ثَلَاثَةٍ إِلَّا مِنْ صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ». فأرشد النبي صلى الله عليه وسلم إلى الدعاء، ولم يُرْشِد إلى غيره مما يفعله الناس اليوم من الصدقة والأضحية والصوم والصلاة ونحوها، ولكن لو فَعَلَتْ هذا فلا بأس، ولا حَرَج عليها أن تتصدق عن ابنها، أو أن تحج عنه، أما الأضحية فالأفضل أن تكون واحدةً عن أهل البيت جميعا الأحياء والأموات؛ لأن النبي صلى الله عليه وسلم ضحى بشاة واحدة عنه وعن أهل بيته.

مطالب مرتبط:

(۳۴۱۶) حکم هدیه کردن ثواب تسبیح و قرائت فاتحه به روح والدین فوت‌شده

شمردن به وسیله‌ی تسبیح شایسته نیست؛ زیرا خلاف آنچه پیامبر ﷺ به آن راهنمایی نموده‌اند...

ادامه مطلب …

(۳۴۴۲) حکم ختم مصحف بر روح میت

اقرب (به صواب و ارجح) اینست که جایز است کل قرآن یا قسمتی از آن را بخواند و ثوابش را برای میت نیت کند، ولی این امر مطلوب و مستحبی نیست که از انسان درخواست شود آن را انجام دهد، بلکه بهتر چنانچه می‌خواست به میت نفع برساند اینست که برایش دعا کند...

ادامه مطلب …

(۳۴۱۰) بهترین صدقه برای میت چیست؟

بهتر است برایش دعای مغفرت و رحمت کنی. اما اگر انسان بخواهد به نیابت از میت صدقه کند مانعی ندارد ...

ادامه مطلب …

(۳۴۰۴) حکم اهدای ثواب طواف برای میت

جایز است هفت بار طواف کرده و ثوابش را برای هر کسی از مسلمانان که خواستی قرار دهی‌. این همان قول مشهور از مذهب امام احمد است...

ادامه مطلب …

(۳۴۱۲) بهترین اعمال برای هدیه کردن ثواب به والدین متوفی

برترین آنچه یاد شد همان دعا است زیرا همان چیزی است که پیامبر ﷺ بدان ارشاد نموده ...

ادامه مطلب …

(۳۴۰۶) حکم صدقه کردن به نیابت از میت

بله صدقه کردن به نیابت از میت جایز است و پیامبر ﷺ آن را تأیید نموده است....

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه