(۳۴۱۶) سوال: زنی به وسیله‌ی تسبیح چندین بار تسبیح می‌گوید و می‌گوید: الحمدالله و لا اله الا الله، سپس بر روح پدر و مادرش فاتحه میخواند، حکم این کار چیست؟

جواب:

شایسته است که تسبیح به وسیله‌ی عقد نمودن انگشتان باشد همان طور که پیامبر ﷺ به آن راهنمایی نموده‌اند و فرموده‌اند: «انهن مسؤولات، مستنطقات» [اخرجه داوود: كتاب الصلاهة، باب التسبيح بالحصى، شماره‌ی(۱۵۰۱)، والترمذي: كتاب الدعوات، شمارهی(۳۵۸۳). واحمد(۳۷۰/۶، شمارهی ۲۷۱۳۴). ] یعنی: (اینها (انگشتان)مسئول هستند و سخن می‌گویند). و شمردن به وسیله‌ی تسبیح شایسته نیست؛ زیرا خلاف آنچه پیامبر ﷺ به آن راهنمایی نموده‌اند، است و تسبیح نمودن با تسبیح انسان را به غفلت وا می‌دارد؛ زیرا انسان در این تسبیح به اندازه‌ی آنچه می‌خواهد تسبیح بگوید، دانه‌هایی را قرار می‌دهد و او را می‌بینی که این دانه‌ها را می‌شمارد در حالی که قلب، چشم و گوشش مشغول چیز دیگری هستند و چه بسا این کار باعث ریا شود همان طور که از برخی از کسانی که برگردنشان گردنبندی از تسبیح قرار می‌دهند، مانند این است که به مردم می‌گویند به ما بنگرید که به تعداد این سنگ ریزه‌ها یا این دانه‌ها تسبیح می‌گوییم.

اما خواندن سوره‌‌ی فاتحه و اهدای آن به ارواح پدر و مادر اگر چه جایز باشد اما بهتر است این کار ترک شود و برای پدر و مادرش دعا کند؛ زیرا دعا نمودن بهتر است از اینکه قرآن یا دیگر اعمال صالح را برای آنها انجام دهد و پیامبر ﷺ می‌‌فرماید: «إِذَا مَاتَ الإنْسَانُ انْقَطَعَ عنْه عَمَلُهُ إِلَّا مِن ثَلَاثَةٍ: إِلَّا مِن صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو له. »[۱] یعنی: (هرگاه فرزند آدم بميرد عمل او قطع می‌‌شود مگر از سه چيز: صدقه‌ی جاريه، علمی که از آن سود برده شود یا فرزند صالحی که برای او دعا کند).

نفرمود یا فرزند صالحی که برای او عمل انجام می‌‌دهد یا نماز می‌‌خواند یا تلاوت می‌‌کند یا روزه می‌‌گیرد و شبیه این‌‌ها ؛ لذا عبادات خود را برای خود قرار داده و برای پدر و مادر و دیگر کسانی که از مسلمانان دوستشان داری دعا کن، چرا که این همان چیزی است که رسول الله ﷺ به آن راهنمایی نموده‌‌اند، همچنین عبادت نمودن الله B با خاص قرار دادن خواندن سوره‌‌ی فاتحه هیچ اصلی را برای آن سراغ ندارم، درست است که فاتحه بهترین سوره در قرآن است اما این باعث نمی‌‌شود که الله B را با تلاوت آن به تنهایی عبادت نماییم و اما جایز بودن خاص قرار دادن سوره‌‌ی اخلاص در سنت وارد شده و از پیامبر ﷺ ثابت است که می‌‌فرماید: «أيَعْجِزُ أحَدُكُمْ أنْ يَقْرَأَ ثُلُثَ القُرْآنِ في لَيْلَةٍ ؟ فَشَقَّ ذلكَ عليهم وقالوا: أيُّنا يُطِيقُ ذلكَ يا رَسولَ اللَّهِ ؟! فقالَ: اللَّهُ الواحِدُ الصَّمَدُ ؛ ثُلُثُ القُرْآنِ.»[۲] یعنی: (کدام یک از شما عاجز است از اینکه یک سوم قرآن را در یک شب بخواند، این امر بر آن‌‌ها سخت آمد و گفتند: کدام یک از ما چنین توانایی دارد؟ رسول الله ﷺ فرمود: الله الواحد الصمد (سوره‌‌ی اخلاص)یک سوم قرآن است).

(۱⁾ [تخریج آن گذشت.]

(۲) [اخرجه البخاري: كتاب فضائل القرآن، باب فضل {قل هو الله احد}، شماره­ی(۵۰۱۵). ومسلم كتابه صلاة المسافرين وقصرها، باب فضل قراءه {قل هو الله احد}، شماره­ی (۸۱۱).]