(۳۴۱۴) سوال: آیا زمانی که شخصی فوت نمود برای فرزندانش یا دیگران جایز است که از جانب او صدقه دهند؟ همانند اینکه نماز نافله بخوانند به این نیت که ثوابش به مرده برسد. لطفاً پاسخ دهید. جزاکم الله خیرا

جواب:

صدقه دادن از جانب میت اشکالی ندارد و جایز است، در صحیح بخاری آمده است که: «مردی به پیامبر ﷺ گفتند: مادرم ناگهانی دچار مرگ شدند و گمان می‌‌کنم اگر صحبت می‌‌کرد صدقه می‌‌داد، آیا برای او پاداش وجود دارد اگر از جانب او صدقه دهم، فرمودند: بله. »[۱]

لذا برای انسان جایز است که از جانب پدر، مادر، برادر و خویشاوندانش و همچنین سایر مسلمانان زمانی که فوت نمودند صدقه دهد.

اما اهل علم پیرامون نماز خواندن از جانب آن‌‌ها اختلاف نموده‌‌اند: گروهی از آن‌‌ها می‌‌گویند: برای انسان جایز است که از جانب میت نماز بخواند و ثوابش را برای او قرار دهد و این قضیه را بر صدقه دادن قیاس گرفته‌‌اند و گروهی می‌‌گویند: جایز نیست زیرا اصل در عبادات این است که خود شخص، مکلف به انجام دادن آن است  نه اینکه برای دیگران انجام دهد و همچنین به فرموده‌‌ی الله B استناد می‌‌کنند: {وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى}[النجم: ٣٩] ترجمه: (و اینکه برای انسان (بهره‌‌ای) جز آنچه سعی کرده، نیست).

اما مشهور در مذهب امام احمد Ë این است که نماز خواندن جایز است و می‌‌توان ثواب آن را به میت اگر مسلمان باشد اهدا نمود.

(۱⁾ [تخریج آن گذشت.]