(۳۰۱۹) حکم نیت در جمع بین مغرب و عشاء به‌سبب باران و سرما برای امام و مأموم

(۳۰۱۹) سوال: اگر در هنگام نماز هوا سرد و بارندگی بود و جماعت مسجد خواستند که مغرب و عشاء را جمع ببندند آیا لازم است امام و مأمومین نیت نمایند؟

جواب:

این سؤال دو جنبه دارد:

اول: جمع بین مغرب و عشاء به خاطر بارندگی، سرما و مثل آن و این بدون شک قول درست در آن این است که نماز جمع به خاطر این اموری که بر مسلمانان سخت است بخوانند زیرا حدیث ابن عباس Ç در این مورد صریح است و می‌‌گوید: پیامبر ﷺ در مدینه بدون وجود ترس و بارندگی جمع نمودند. [۱]سخن او: بدون بارندگی دلالت می‌‌دهد بر اینکه معمولا آن‌‌ها به خاطر بارندگی جمع می‌‌خواندند و ابن عباس در این باره سؤال شد: گفت: خواست امتش را در سختی نیندازد یعنی به خاطر ادای نماز جماعت در سختی نیفتد و این موافق روح و اساس دین اسلالامی است که الله À در ضمن آیات روزه می‌‌فرماید: { يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ}[بقره: ۱۸۵](الله برای شما آسانی می‌‌خواهد، و برای شما دشواری نمی‌‌خواهد) همچنین می‌‌فرماید: {و مَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ ۚ مِّلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَاهِيمَ }[حج: ۷۸](و در دین برای شما هیچ سختی (و تنگنایی) قرار نداد، (همان) آیین پدرتان ابراهیم است)

لذا نتیجه اینکه نماز جمع به خاطر باران و باد سردی که هنگام رفتن مردم به مسجد دچار مشقت شوند درست است و اگر جمع درست است عبرت به وجو سبب است و در جانب دوم سؤال بنابر قول راجح نیت شرط نیست لذا هرگاه سبب یافت شود هر چند که نیت نماز جمع هنگام تکبیرة الاحرام نماز اولی را نداشته باشند جایز است نماز جمع بخوانند.

بنابراین در صورتی که عذر در اثنای نماز اولی فراهم شود مانند اینکه در اثنای نماز مغرب بارندگی باشد در این صورت جایز است بین مغرب و عشاء جمع ببندند هر چند نیت جمع نکرده باشند یا هر چند که سبب در هنگام شروع نماز اولی وجود نداشته باشد بلکه بنابر قول صحیح که نظر ما بر صحیح‌‌تر بودن آن است و اینکه عبرت به وجود سبب است اگر بعد از سلام نیت کنند جایز است جمع بخوانند زیرا ارتباطی در نیت بین این دو نماز نیست به همین دلیل یکی از این دو با دیگری باطل نمی‌‌شود تا اینکه بگوییم: باید نیت همراهی بین این دو باشد بلکه تمام مدار بر وجود سبب است.

بنابراین هنگامی که مثلا از نماز مغرب سلام دادند در حالی که در اثنای باران می‌‌بارید و خواستند که نماز عشاء را با آن جمع ببندند بنابر قول راجح اشکالی ندارد.

[۱] تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 0

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: إذا كان الوقت باردًا وهطلت أمطار، وأراد جماعة المسجد جمع المغرب مع العشاء، هل تلزم النية للإمام والمأمومين في ذلك أم لا؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: هذا السؤال له جانبان:

الجانب الأول: الجمع بين المغرب والعشاء من أجل المطر والبرد ونحوهما، وهذا لا شك أن القول الصواب فيه هو جواز الجمع لهذه الأمور التي تشق على المسلمين؛ لأن حديث ابن عباس رضي الله عنهما صريح في ذلك، حيث أخبر «أن النبي صلى الله عليه وسلم جمع في المدينة من غير خوف ولا مطر»، فإن قوله: «ولا مطر» يدل على أنه كان من المعتاد عندهم الجمع من أجل المطر، وسئل ابن عباس رضي الله عنهما عن ذلك؟ فقال: «أراد أن لا يحرج أمته» أي: أن لا يلحقها الحرج في أداء صلاة الجماعة، وهذا هو الموافق لروح الدين الإسلامي، الذي قال الله تعالى عنه في معرض آيات الصيام: ﴿ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ ﴾ [البقرة: ١٨٥]، وقال سبحانه وتعالى: ﴿ و مَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ ۚ مِّلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَاهِيمَ ﴾ [الحج: ۷۸].

فالحاصل أنه يجوز الجمع لأجل المطر الذي يلحق به مشقة، وكذلك لأجل الريح الباردة التي يلحق الناس بها مشقة إذا خرجوا إلى المسجد، وإذا جاز الجمع فالعبرة بوجود السبب، ولا يشترط النية – وهذا هو الجانب الثاني من السؤال- على القول الراجح، فمتى وجد السبب – وإن لم ينووا الجمع عند تكبيرة الإحرام للصلاة الأولى، فإن الجمع يسوغ لهم.

وعلى هذا فلو طرأ العذر في أثناء الصلاة الأولى، كما لو هَطَلَتِ أمطار أثناء صلاة المغرب، فإنه يجوز لهم أن يجمعوا بين المغرب والعشاء وإن لم يكونوا قد نَوَوا الجمع، وإن لم يكن السبب قد وجد عند افتتاح الصلاة الأولى، بل إنه على القول الصحيح الذي نرى أنه أصح، وأن العبرة بوجود السبب، لو لم ينووا إلا بعد السلام فإنه يجوز لهم الجمع، إذ لا علاقة بين الصلاتين بالنية، ولهذا لا تبطل إحداهما ببطلان الأخرى حتى نقول: لا بد من نية القرن بينهما، وإنما المدار كله على وجود السبب.

وعلى هذا: فإذا سَلَّمُوا من صلاة المغرب مثلا، وقد هطلت أمطار في أثناء الصلاة، وأرادوا أن يجمعوا العشاء إليها، فإن هذا لا بأس به على القول الراجح.