(۲۸۹۸) چیزهایی که امام از مأمومین متحمل آن نمی‌شود چیست؟

(۲۶۹۸) سوال: چیزهایی که امام از مأمومین متحمل آن نمیشود چیست؟

جواب:

چیزهایی که امام از مأمومین متحمل نمیشود هر چیزی است که در نماز واجب یا رکن یا مستحب است و امام چیزهایی کمی را از مأمومین متحمل میشود مثلا تشهد اول زمانی امام از روی فراموشی بلند شود در این صورت مأموم نیز از او تبعیت میکند یا هنگامی که مأموم در نماز چهار رکعتی در رکعت دوم وارد نماز شد در این صورت امام از او تشهد اول را متحمل میشود زیرا به نسبت مأموم رکعت سوم امام است.

همچنین سترهی امام سترهی مأموم است همانطور که حدیث ابن عباس Ç بر آن دلالت دارد که به منی آمد و پیامبر ﷺ برای اصحاب نماز میخواند در حالی که در مقابل دیوار نبود و ابن عباس Ç بر الاغی سوار بود و بین صفوف مرور کرد و کسی بر او انکار نکرد.

همچنین سجدهی سهو هنگامی که از مأموم چیزی از نماز فوت نشد امام سجدهی سهو را از او متحمل میشود لذا اگر مأموم از روی فراموشی تسبیح رکوع یا سجود را فراموش کرد سجدهی سهو بر او لازم میشود اما اگر چیزی همراه امام از او فوت نشد امام از او متحمل میشود و در این صورت سجدهی سهو برای مأموم مشروع نیست.

همچنین تلاوت در نمازهای جهری اما از مأموم تلاوت بیش از فاتحه را متحمل میشود زیرا مأموم در این صورت به گوش دادن تلاوت امام امر شده است ولی تلاوت فاتحه را امام از مأموم متحمل نمیشود نه در نمازهای سر و نه در نمازهای جهری بنابر قول راجح بلکه بر مأموم تلاوت فاتحه در نمازهای سری و جهری واجب است به دلیل عموم فرمودهی رسول الله ﷺ: «لا صلاة لمن لم یقرأ بفاتحة الکتاب»[۱](نماز کسی که سورهی فاتحه را نخواند درست نیست) و فاتحه در صورتی از مأموم فوت میشود که در حال رکوع به امام برسد به دلیل حدیث ابوبکرة J در حالی وارد شد که پیامبر ﷺ در رکوع بود لذا قبل از اینکه به صف برسد به سرعت وارد رکوع شد سپس در صف وارد شد زمانی که پیامبر ﷺ نمازش را به پایان رساند فرمود: کدام یک از شما این کار را انجام داد؟ ابوبکرة J گفت: من ای رسول الله، رسول الله ﷺ فرمود: «زادک الله حرصا و لا تعد»[۲](الله بر حرص تو زیاد کند ولی این کار را تکرار نکن) پیامبر ﷺ او را به قضا نمودن رکعتی که در آن رسول الله ﷺ را در حالت رکوع درک نمود امر نکرد و اگر در آن رکنی را ترک نموده بود پیامبر ﷺ او را به قضا نمودن آن امر میکرد همچنین چون مردی که امامش را در حالت رکوع درک کند محلی که در آن سورهی فاتحه واجب است یعنی قیام را درک نکرده است بنابراین در صورتی که محل آن را درک نکرده از او ساقط میشود زیرا تلاوت فاتحه در حالت قیام واجب است و اگر قیامی که محل آن است ساقط شد فاتحه نیز ساقط میشود همانطور که شستن ساق دست برای کسی که دست او از آنج بریده شده ساقط میشود چون موضع فرض وجود ندارد.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 0

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل ما هي الأشياء التي لا يتحملها الإمام عن المأموم؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: الأشياء التي لا يتحملها الإمام عن المأموم كل ما يجب في الصلاة من واجب، أو ركن، أو مستحب، فإن الإمام لا يتحمله عن المأموم، إلا أن الإمام يتحمل عن المأموم أشياء قليلة، مثل: التشهد الأول فيما إذا قام الإمام عنه ناسيًا، فإن المأموم يلزمه المتابعة في مثل هذه الصورة، أو إذا دخل المأموم مع الإمام في صلاة رباعية في الركعة الثانية، فإنه في هذه الحال يتحمل الإمام عنه التشهد الأول؛ لأنه يكون للمأموم في الركعة الثالثة للإمام.

ومنها: السترة، فإن سترة الإمام سترة للمأموم، كما دل على ذلك حديث ابن عباس رضي الله عنهما أنه أَقْبَلَ في منى والنبي صلى الله عليه وسلم يُصلي لأصحابه إلى غير جدار، وكان ابن عباس راكبًا على حمار أتان فمر بين يدي بعض الصف، فلم ينكر ذلك عليه أحد.

ومنها: سجود السهو، إذا كان المأموم لم يفته شيء من الصلاة فإن الإمام يتحمل عنه سجود السهو، فلو ترك المأموم نسيانا تسبيح الركوع، أو تسبيح السجود لزمه سجود السهو، لكن إذا كان لم يفته شيء مع الإمام فإن الإمام يتحمل عنه، ولا يشرع للمأموم السجود حينئذ.

ومنها: القراءة في الصلاة الجهرية، فإن الإمام يتحمل عن المأموم قراءة ما زاد على الفاتحة؛ لأن المأموم حينئذ مأمور بالإنصات لقراءة إمامه، فأما قراءة الفاتحة فإن الإمام لا يتحملها عن المأموم لا في الصلاة السرية ولا في الصلاة الجهرية على القول الراجح، بل على المأموم أن يقرأ الفاتحة في الصلاة السرية والجهرية أيضًا؛ لعموم قول النبي صلى الله علية وسلم: «لا صلاة لمن لم يقرأ بفاتحة الكتاب» وإنما تسقط الفاتحة عن المأموم فيما إذا أدرك الإمام راكعا فقط؛ لحديث أبي بكرة رضي الله عنه أنه انتهى إلى النبي صلى الله عليه وسلم وهو راكع ، فأسرع وركع قبل أن يصل إلى الصف، ثم دخل في الصف، فلما انصرف النبي صلى الله علية وسلم من صلاته قال: أيكم الذي فعل ذلك؟ فقال أبو بكرة: أنا يا رسول الله. فقال النبي صلى الله عليه وسلم: «زادك الله حرصًا، ولا تعد»، ولم يأمره النبي صلى الله عليه وسلم بقضاء الركعة التي أدرك فيها النبي صلى الله عليه وسلم راكعا، ولو كان تاركًا فيها رُكْنا لأمره النبي الا بقضائها، ولأن هذا الرجل الذي أدرك إمامه راكعا لم يدرك المحل الذي تجب فيه الفاتحة وهو القيام، فإذا لم يدرك يَحِلَّها سقطت؛ لأن قراءة الفاتحة واجبة حال القيام، فإذا سقط القيام الذي هو محلها سقطت هي أيضًا، كما يسقط غسل الذراع لمن قطعت يده من مفصل المرفق؛ لعدم وجود موضع الفرض.