(۲۶۴۶) سوال: حکم نماز ضحی چیست و چند رکعت است؟ و اگر انسان مدتی آن را خواند سپس آن را ترک نمود، آیا به آن ملزم است؟ و آیا صحیح است که برگردد و توبه نماید؟

جواب:

پیرامون سنت بودن نماز ضحی علما اختلاف نموده‌‌اند، برخی می‌‌گویند که سنت نیست و برخی آن به طور اطلاق در دو جا سنت می‌‌دانند، برخی نیز می‌‌گویند: سنت است در حق کسی که در شب تهجد نمی‌‌خواند، اما در حق کسی که تهجد می‌‌خواند سنت نیست.

قول راجح نزد من این است که نماز ضحی مطلقا سنت است، زیرا هنگامی که رسول الله ﷺ ذکر نمودند که بر هر انسانی در هر صبح بر هر عضو از اعضای بدنش صدقه لازم است، فرمودند: «و یجزئ من ذلک رکعتان یرکعهما من الضحی»[۱](و از همه‌‌ی این‌‌ها دو رکعت نماز ضحی کفایت می‌‌کند) لذا این دلالت می‌‌دهد بر اینکه بر انسان شایسته است که در هر روز دو رکعت نماز ضحی بخواند تا اینکه بر ادای صدقاتی که بر تمام اعضایش لازم است، مطمئن شود و آنچه از تسبیح، تهلیل (لا اله الا الله گفتن)، تلاوت قرآن، امر به معروف، نهی از منکر و… را انجام می‌‌دهد، باعث زیادتی در حسناتش شود.

اما به نسبت جایز بودن قطع آن: برای انسان جایز است که آن را قطع نموده، همان‌‌طور که جایز است دیگر سنت‌‌ها را قطع کند، اما شایسته است که هرگاه کسی عملی را انجام می‌‌دهد، آن را به طور کامل انجام داده و بر آن مداومت نماید، زیرا این روش پیامبر ﷺ است که هرگاه کاری را انجام می‌‌داد، آن را به طور کامل انجام داده و بر آن مداومت می‌‌نمود. [۲] و به یکی از اصحابش فرمود: «لا تکن مثل فلان، کان یصلی نصف اللیل فترک قیام اللیل»[۳] (همانند فلانی مباش که در ابتدا نصف شب را به نماز می‌‌ایستاد، سپس نماز شب را ترک نمود).

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] مسلم: کتاب صلاة المسافرین و قصرها، باب جامع صلاة اللیل، و من نام عنه أو مرض، شماره­ی (۷۴۶).

[۳] بخاری: کتاب التهجد، باب ما یکره من ترک قیام اللیل لمن کان یقومه، شماره­ی (۱۱۵۲)، مسلم: کتاب الصیام، باب النهی عن صوم الدهر لمن تضرر به، (۱۱۵۹).