چهارشنبه 23 ربیع‌الثانی 1447
۲۳ مهر ۱۴۰۴
15 اکتبر 2025

(۲۴۲۹) موقعیت سجده سهو در صورت نقص رکعات نماز

(۲۴۲۹) سوال: شنیده‌ام که در هنگام نقص در عدد رکعات سجده‌ی سهو قبل از سلام قرار دارد، آیا این صحیح است؟

جواب:

خیر، صحیح نیست چون نقص در عدد رکعات در واقع زیادت در نماز است لذا هنگامی که قبل از تمام شدن سلامی دادی واجب است که آن رکعتی که ناقص بوده را بخوانی و زمانی که آن را خواندی در نتیجه در نماز زیادت قولی رخ داده است و آن سلام دادن در اثنای نماز بوده در محلش نبوده است  لذا در این صورت سجده‌ی سهو برای نقص در رکعت نماز بعد از سلام قرار دارد چون باید آن رکعت ناقص را بخواند اما سجده برای نقص در نماز قبل از سلام است و این صحیح می‌باشد ولی این در نقص رکعت نمی‌باشد زیرا نقص در رکعت تصور نمی‌شود مگر این آن باید بخواند.

ولی سجده‌ی سهو در نقص زمانی که در ترک از واجبات نماز واقع شود مثل: کسی که تشهد اول را در نماز سه یا چهار رکعتی ترک کند و بلند شود و تشهد اول را نخواند؛ پس تشهد نمی‌خواند ولی دو سجده را به خاطر این نقص قبل از سلام به جا می‌آورد همانطور از رسول الله ﷺ ثابت است: «أن النبي صلى بهم فقام من ركعتين و لم يجلس – يعني: لم يجلس في التشهد الأول- فلما قضى الصلاة و انتظر الناس تسليمه سجد سجدتين ثم سلم»[۱]: (رسول الله با ایشان نماز می‌خواند که از رکعت بلند شد و ننشست (یعنی برای تشهد اول ننشست) هنگامی که نماز را تمام کرد و مردم منتظر سلام نمازش بودند دو سجده کرد سپس سلام داد).

و همچنین نظر نیز موافق همین است: شایسته است که انسان نقض را قبل از خارج شدنش از نماز جبران کند و برای همین موضع آن قبل از نماز است.


[۱] تخریج آن گذشت.

جواب:

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: سمعت أنه عند . النَّقْص في عدد الركعات يكون سجود السهو قبل السلام، هل هذا صحيح أم لا؟

فأجاب رحمه الله تعالى: لا، هذا ليس بصحيح؛ لأن النقص في عدد الركعات زيادة في الحقيقة، فإنك إذا سلمت قبل تمام الصلاة وجب عليك أن تأتي بالركعة الناقصة، وإذا أتيت بالركعة الناقصة صارت النتيجة أنك زدت في الصلاة زيادة قولية، وهي السلام الذي سلمته في أثناء الصلاة في غير محله، فعلى هذا يكون السجود لنقص ركعة في الصلاة بعد السلام؛ لأنك لا بد أن تأتي بهذه الركعة الناقصة، ولكن السجود للنقص قبل السلام هذا صحيح لكن لا لنقص ركعة؛ لأن نقص الركعة لا يُتَصَوَّرُ ، إذ إن من نقص ركعةً لا بد أن يأتي بها.

لكن سجود السهو يكون في النقص إذا ترك واجبًا من واجبات الصلاة مثل: من ترك التشهد الأول، قام في الثلاثية أو الرباعية ولم يتشهد التشهد الأول، فإنه لا يأتي به، ولكن يسجد سجدتين قبل السلام من أجل هذا النقص، كما ثبت ذلك عن رسول الله صلى الله عليه وسلم أنه قام عن التشهد الأول، فلما قضى الصلاة وانتظر الناس تسليمه سجد سجدتين ثم سلم، فسجد قبل السلام.

والنظر أيضًا موافق لهذا فإن النقص نقص ينبغي أن يخبره الإنسان قبل أن يخرج من صلاته، ولهذا كان موضعه قبل السلام.

مطالب مرتبط:

(۲۴۶۰) حکم نماز افرادی که دو رکعت آخر را نرسیده‌اند و سجده‌ی سهو را پس از نماز انجام نمی‌دهند

کم نماز این دو صحیح است و نمازشان باطل نیست نزد کسی که می‌گوید: اتباع از امام در سجده‌ی سهو بعد از سلام لازم است و همچنین نزد کسانی که می‌گویند: لازم نیست، نمازشان باطل نیست زیرا که آن دو جاهل بوده و جاهل نیز از ترک آنچه بر او واجب است معذور می‌باشد...

ادامه مطلب …

(۲۴۵۰) حکم کسی که نماز عشا را سه رکعت بخواند

بر او واجب است که نماز را کامل کند همانطور که رسول الله ﷺ در حدیثی که عِمران بن الحُصَیْن روایت می‌کند انجام داده است....

ادامه مطلب …

(۲۴۱۸) حکم سجده‌ی سهو در نماز فرض و نفل

آنچه موجب سجده‌ی سهو می‌شود و محل آن در نماز فرض و نفل یکی است....

ادامه مطلب …

(۲۴۷۲) حکم نماز در صورت شک در قرائت فاتحه و فراموشی سجده‌ی سهو

اگر این نماز‌گزار بسیار شک می‌کند یعنی دائما شک دارد این شک او اعتبار ندارد و آن را رها کند به طوری که اصلا بر قلب او وارد نشده است ....

ادامه مطلب …

(۲۴۳۷) حکم کسی که فراموش کند بگوید: الله اکبر یا سمع الله لمن حمده

کسی که قول: الله اکبر را فراموش کند اگر آن تکبیره الإحرام باشد نمازش منعقد نشده است و بر او واجب است که نماز را از اول بخواند تکبیره الإحرام را بگوید...

ادامه مطلب …

(۲۴۵۷) وظیفه مأموم در صورت ترک رکعت توسط امام در نماز جماعت

اگر مأموم یقین دارد که امامش نماز را ناقص خواندن و تسبیح گفته اما برنگشت در این حالت واجب است که از او جدا شود....

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه