(۲۳۹۵) سوال: حکم ستره برای نماز‌گزار چیست؟ از این جهت بعضی در آن تساهل به خرج می‌برند و آیا خط در مقام ستره است؟

جواب:

ستره برای مأموم مشروع نیست زیرا که ستره‌ی امام برای کسانی که پشت او می‌باشند نیز حساب می‌شود.

اما برای امام و کسی که به صورت فردی نماز می‌خواند مشروع است و سنت است که نماز نخواند مگر به سوی ستره

ولی در قول راجح که جمهور اهل علم بر آن هستند واجب نیست زیرا در حدیث ابن عباس J آمده است:«وَرَسُولُ اللَّهِ يُصَلِّي بِمِنًى إِلَى غَيْرِ جِدَارٍ، فَمَرَرْتُ بَيْنَ يَدَيْ بَعْضِ الصَّفِّ وَأَرْسَلْتُ الْأَتَانَ تَرْتَعُ، فَدَخَلْتُ فِي الصَّفِّ فَلَمْ يُنْكَرْ ذَلِكَ عَلَيَّ»[۱] : (روزی در سوار بر ماده الاغی بودم و بسوی سرزمين «منا» می رفتم. رسول الله ﷺ  در «منا» بدون اينكه دیواری جلوی او باشد، مشغول نماز بود. الاغم را برای چرا رها كرده، از جلوی بعضی از نماز گزاران عبور كردم و خود را به صف نماز رساندم. و كسی مرا به خاطر اين كار سرزنش نكرد): و بعضی از اهل مراد از «إلی غیر جدار»: (به سویی که دیوار نبود): را ستره دانسته‌اند زیرا در عهد رسول الله ﷺ غالبا در منی ساختمانی وجود نداشته است و همچنین برای حدیث ابی سعید الخدری J: «إِذَا صَلَّى أَحَدُكُمْ إِلَى شَيْءٍ يَسْتُرُهُ مِنَ النَّاسِ، فَأَرَادَ أَحَدٌ أَنْ يَجْتَازَ بَيْنَ يَدَيْهِ فَلْيَدْفَعْهُ»[۲] : (هرگاه يكی از شما چيزی را بين خود و مردم ستره قرار داد و نماز خواند و شخصی خواست از جلويش بگذرد، او را دفع كند): لذا قول: ««إِذَا صَلَّى أَحَدُكُمْ إِلَى شَيْءٍ يَسْتُرُهُ مِنَ النَّاسِ»: (هرگاه يكی از شما در نماز چيزی را بين خود و مردم ستره قرار داد): دلالت می‌دهد که نماز به سوی ستره واجب نیست وگرنه به این قید نیاز نبود.

بنابراین امر در ستره قرار دادن برای استحباب است و برای وجوب نیست و این قول راجح در ستره گذاشتن می‌باشد.

و اما قول سوال کننده: آیا خط کافی می‌باشد؟ می‌گوییم: از رسول الله ﷺ روایت شده است که امر به گذاشتن ستره فرمودند و گفتند: «فإن لم يجد فليخط خطّاً»[۳] : (اگر نیافت پس خطی بکشد (و آن را ستره قرار دهد)): و این را بعضی علما از آن عیب گرفتن و گفته‌اند که مضطرب است ولی ابن حجر در بلوغ المرام می‌گوید: “گمان کسی که این را مضطرب می‌داند درست نبوده بلکه درجه‌ی این حدیث حسن است” و برای همین اگر انسان چیزی برای ستره قرار دادن نزدش نبود خطی بکشد و هنگامی که ستره‌ای ندارد، حق او تا مکان سجده‌اش می‌باشد و پشت آن دیگر حق او نیست و برای عبور از آنجا منعی نمی‌باشد مگر اینکه بر سجاده‌ای یا مانند آن نماز بخواند که حق برای منع کردن عبور بر سجاده را دارد.

[۱] رواه البخاری (۷۶) و مسلم (۵۰۴).

[۲] رواه البخاری (۵۰۹) و مسلم (۵۷).

[۳] رواه ابن ماجه (۹۴۳).