(۲۲۰۲) حکم قرائت قرآن به ترتیب در نمازهای فجر و عشاء برای حفظ قرآن و رعایت سنت

(۲۲۰۲) سوال: آیا مشکل شرعی دارد که امام در نماز فجر و عشاء قرآن را به ترتیب از بقره تا آخر قرآن بخواند به قصد این که قرآن حفظ شود و نماز‌گزاران نیز تقریبا بر مدار سنت بر آن گوش می‌دهند با وجود این که در فجر جمعه حرص بر قرائت سوره‌ی سجده . انسان می‌باشد و گاهی اوقات نیز از جزء عم در نماز عشاء برای به جا آمدن سنت خوانده می‌شود؟

جواب:

نظر من بر این نمی‌باشد زیرا که از رسول الله ﷺ و همچنین اصحابش چنین چیزی وارد نشده است و شکی نیست که این امام از رسول الله ﷺ برشنیدن تمام قرآن بر مردم حریص‌تر نیست سپس آیا آیا کسانی همراهش نماز می‌خوانند هر روز با ایشان نماز می‌خوانند یعنی از اول قرآن تا آخرش؟ غالبا این گونه نیست روزی در این مسجد و روز دیگر در مسجد دیگر نماز می‌خوانند و شنیدن تمام قرآن برای همه‌ی آنها حاصل نمی‌شود.

و در هر صورت نظر من این است که امام این کار را نکند و اگر قصدش از این تعبد باشد تبدیل به بدعت خواهد شد زیرا بدعت عبادت الله À با فعلس و رسول الله ﷺ و اصحابش انجام نداده‌اند می‌باشد و برای برادرنمان همین طور که در سنت آمده است کفایت می‌کند.

سپس نسبت کاری که بعضی از امام ها عادت کرده اند آگاه سازم که همیشه از وسط یا آخر سوره‌ها می‌خوانند و ابن قیمË در زاد المعاد می‌گوید: چنین چیزی از رسول الله ﷺ وارد نشده است.[۱]

وبرای همین باید انسان باید از سوره‌های مفصل بخواند و برای نماز‌گزاران راحت زیرا هنگامی که بر آنها تکرار شد چه بسا که آن را حفظ نیز بکنند چون که سوره‌ها کوچک هستند و آیاتش نیز غالبا کوتاه هستند پس هنگامی که برای نماز‌گزاران تکرار شد آن را حفظ می‌کنند و برای همین می‌بینی که بسیاری از عوام سوره‌های مفصل را به واسطه‌ی قرائت امام حفظ هستند.

سپس هنگامی که امام از وسط سوره‌ها مخصوصا سوره‌های طولانی که چه بسا برای حافظ قرآن تشویش نیز ایجاد کند زیرا که اگر آیه را از وسط سوره شروع کند برای انسان تشویش ایجاد می‌شود یعنی مثلا از وسط سوره‌ی بقره شروع کن انسان فکر می‌کند که تا کجا می‌خواند؟ آیا بقره را کامل می‌خواند یعنی بیشتر از یک جز می‌خواند یا چند آیه‌ای می‌خواند و توقف می‌کند؟ پس شنونده‌ای که قرآن را حفظ است در نفس خود تشویش می‌باید که کی رکوع می‌کند و کی تمام می‌کند؟ پس برای همین نظر من این است که ائمه به این مسئله توجه کنند و بر خواندن سوره‌ی مفصل که اول سوره‌ی ق و آخرش سوره‌ی ناس است حریص باشند و در فجر از سوره‌ی طولانی مفصل را بخوانند و در مغرب غالبا از سوره‌های کوچک آن بخوانند و باقی هم متوسط آن را بخوانند.

علما می‌گویند: سوره‌های طولانی آن از ق تا عم می‌باشد و کوچک آن از ضحی تا ناس می‌باشد متوسط آن از عم تا ضحی می‌باشد.

[۱] مختصر زاد المعاد ص۲۲.

تعداد بازدید: 3

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل من حرج شرعي إذا كان الإمام يقرأ القرآن في صلاة الفجر أو العشاء بتتابع، بدءًا من البقرة إلى نهاية القرآن، يقصد بذلك أن يتعاهد القرآن، وأن يسمعه للمصلين على مدار السنة تقريبا، علما بأنه يحرص على قراءة السجدة والإنسان فجر الجمعة، ويقرأ أحيانًا من جزء عم في العشاء تحقيقا للسُّنَّة؟

فأجاب رحمه الله تعالى: لا أرى هذا لأن ذلك لم يرد عن النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم-، ولم يَرِدْ عن أصحابه أيضًا، ولا شك أن هذا الإمام ليس أحرص من النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- على أن يسمع الناس جميع القرآن، ثم هل الذين معه يصلون معه كل يوم من أول القرآن إلى آخره؟ الغالب أو الثابت لا، فقد يُصلي أحدهم اليوم في هذا المسجد، واليوم الثاني في مسجد آخر وهكذا، فلا يحصل إسماع الجميع جميع القرآن.

وعلى كل حال أرى أن لا يفعل الإمام هذا، فإذا قصد به التعبد صار من البدع، لأن البدع هي التعبد الله -تبارك وتعالى – بما لم يفعله الرسول – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- ولا أصحابه، ويكفي إخواننا أن يقرؤوا كما جاءت به السنة.

ثم ننبه على شيء آخر يعتاده بعض الأئمة فتجده دائما يقرأ من أواسط السور أو أواخرها، وهذا يقول ابن القيم رحمه الله في (زاد المعاد): إنه لم يرد عن النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم-.

وعلى هذا فليقرأ الإنسان من المفصل لما في ذلك من راحة المصلين، ولأنه إذا كرر المفصل على الناس ربما يحفظونه، لأن سُورَهُ قصيرة، وآياته غالبًا قصيرة، فإذا تكرر على المصلين حفظوه، ولهذا تجد كثيرًا من العوام يحفظون كثيرا من المفصل بواسطة قراءة الإمام له.

ثم إن الإمام إذا قرأ من وسط السورة ولاسيما السور الطوال ربما يوجد تشويشا على حافظ القرآن، لأنه إذا ابتدأ الآية من وسط السورة ولنقل من وسط سورة البقرة تجد الإنسان يشوش يعني يفكر إلى متى يقرأ؟ هل سيكمل البقرة فيقرأ جزءًا فأكثر، أو سيقرأ آيات قليلة ويقف؟ فالسامع الذي قد حفظ القرآن يبقى مع نفسه في تشويش متى يركع، ومتى ينتهي؟ فلهذا أرى أن ينتبه الأئمة إلى هذه المسألة، وأن يحرصوا على القراءة بالمفصل الذي أوله ﴿ ق ﴾ [ق: 1]، وآخره سورة الناس يقرأ في الفجر من طوال المفصل، وفي المغرب من قصاره غالبا، وفي الباقي من أوساطه.

قال العلماء: طواله من ﴿ ق ﴾ [ق: ١] إلى عم، وقصاره من الضحى إلى الناس، وأوساطه من عم إلى الضحى.