(۲۱۱۱) حکم خارج کردن کودکان از صف نماز

(۲۱۱۱) سوال: شخصی طفلی را در صف اول بیرون کرده و خودش جایش را گرفته است حکم آن چیست، آیا برای او جایز است؟ و آیا افضل است که اطفال در پشت نماز بخوانند یا چگونه است؟

جواب:

اگر طفلی که به سن تمییز رسیده است و در صف اول یا غیر اول نشسته است پس جایز نیست که او را از مکانش خارج کند زیرا این جنایت بر او می‌باشد و رسول الله ﷺ از این که کسی برادرش را بلند کند و خودش جایش را بگیرد نهی کرده است و فرموده است: «لَا يُقِيمُ الرَّجُلُ الرَّجُلَ مِنْ مَجْلِسِهِ ثُمَّ يَجْلِسُ فِيهِ»[۱] ( مردی، مرد دیگر را از جایش برنخیزاند که خودش آنجا بشیند) و کودکی که بازی می‌کند و حرف می‌زند و مانند آن پس در این صورت با سرپرستش صحبت می‌شود که او را نیاورد زیرا که سبب اذیت و تشویش نماز‌گزاران می‌شود و اگر سرپرستش او را بازداشت پس مطلوب است و اگر او را منع نکرد پس مسؤل مسجد او را منع کند.

و باید با طفل نیز با ادب و عدم اذیتش مانند دیگر نماز‌گزاران تعامل شود و او در مکانی که نشسته است حق دارد همانطور که از حدیث ذکر کردیم زیرا اخراج کودک از مکانش سبب کراهت او از مسجد و حضور در آن می‌شود و همچنین کراهت کسی که او را بیرون کرده است و همه‌ی این اموری است که شایسته نیست رخ بدهد.

و اما قرار داد کودکان در یک صف واحد در پشت صف بزرگان این سبب بیشتر شدن بازی و اذیتشان می‌شود زیرا که یک‌جا جمع می‌شوند و با همدیگر بازی و صحبت می‌کنند و نماز‌گزاران اذیت می‌شوند.

و این چیزی که الان ذکر کردم منافاتی با قول رسول الله ﷺ ندارد که می‌فرماید: «لِيَلِنِي مِنْكُمْ أُولُو الْأَحْلَامِ وَالنُّهَى ، ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ، ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ»[۲] (در میان شما وجیهان و خردمندان و دیگرانی که در مراتب دیگر قرار دارند به ترتیب پشت سر من قرار گیرند)و این حدیث می‌فرماید که کسانی که بالغ و از خردمندان هستند جلو بایستند و نمی‌گوید که غیر از ایشان، جلو ایستادنشان ممنوع است و اگر رسول الله ﷺ می‌خواست که دیگران را منع کند می‌فرمود: هیچ کس سر من نایستد مگر خردمندان و وجیهان و فرق بین این دو صیغه واضح است یعنی بین: «لِيَلِنِي مِنْكُمْ أُولُو الْأَحْلَامِ وَالنُّهَى، ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ، ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ»[۳] (در میان شما وجیهان و خردمندان و دیگرانی که در مراتب دیگر قرار دارند به ترتیب پشت سر من قرار گیرند) و گفتن: هیچ کس پشت سر من قرار نگیرد مگر خردمندان و وجیهان.

[۱] رواه البخاری (۶۲۶۹) و مسلم (۲۱۷۷).

[۲] رواه مسلم (۴۳۲).

[۳] رواه مسلم (۴۳۲).

تعداد بازدید: 5

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما حكم إذا وجد شخص طفلا صغيرًا في الصف الأول، وقام هذا الشخص بإخراج الطفل ودخل مكانه، هل يجوز له ذلك أم لا؟ وهل الأطفال من الأفضل أن يُصَلُّوا في الخلف أم ماذا؟

فأجاب رحمه الله تعالى: إذا كان الطفل مميزا وقد جلس في مكان في الصف الأول أو فيما سواه، فإنه لا يجوز لأحد أن يخرجه من الصف، لأن ذلك جناية عليه، وقد نهى النبي صلى الله عليه وسلم الرجل أن يقيم أخاه من مكانه ويجلس فيه فقال: «لا يقيم الرجلُ الرجل من مجلسه ثم يجلس فيه»، ما لم يكن من الصبي حدث من لعب أو نحوه، فحينئذ يتكلم مع وليه ويشير عليه أن لا يأتي به، لأنه يؤذي المصلين ويشوش عليهم، فإن منعه وليه فهذا المطلوب، وإن لم يمنعه فللقائم على المسجد أن يمنع هذا الطفل.

وأما مع أدب الطفل وعدم أذيته فإنه كغيره من المصلين، له الحق في المكان الذي يجلس فيه لما ذكرنا من الحديث، ولأن إخراج الطفل من مكانه يجعله يكره المسجد والحضور إليه، وكراهة الشخص المعين الذي أقامه، وكل هذا أمر لا ينبغي أن يحدث.

وأما جعل الأطفال في صف واحد وراء الكبار فهذا يؤدي إلى أن يتأذى المصلون منهم أكثر فأكثر، لأنهم إذا اجتمعوا في صف واحد حصل منهم الكلام واللعب، فيتأذى المصلون بهم. ولا ينافي ما ذكرته الآن قول النبي صلى الله عليه وسلم: «ليلني منكم أولو الأحلام والنهي»، فإن هذا الحديث فيه الحث على تقدم البالغين ذوي العقول، وليس فيه منع من دونهم من التقدم، ولو أراد النبي يمنع من دونهم من التقدم لقال: لا يلني إلا ذوو الأحلام والنهى، ومن المعلوم الفرق بين الصيغتين، يعني قوله: «ليلني منكم ذوو الأحلام والنهى»، وقوله: لا يلني منكم إلا أولو الأحلام والنهى.