(۲۰۰۵) حکم نماز در مساجدی که در آن قبور بعضی از اولیا و صالحین قرار دارد

(۲۰۰۵) سوال: آیا نماز در مساجدی که در آن قبور بعضی از اولیا و صالحین قرار دارد جایز است همانطور که در حضرة و الهادی و الغیبة یا در مورد سیدنا زبیر وجود دارد؟ و آیا این شرک به الله À است یا نه؟

جواب:

اولا واجب است که بدانیم بنا کردن مساجد بر قبور حرام است و برای متولیان امر و غیر آن جایز نیست مساجد را بر قبور بنا کنند زیرا رسول الله ﷺ فرموده است: «لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْيَهُودِ، وَالنَّصَارَى ؛ اتَّخَذُوا قُبُورَ أَنْبِيَائِهِمْ مَسَاجِدَ»[۱] (لعنت الله بر یهود و نصارا که قبرهای انبیائشان را مساجد قرار داده‌اند) هنگامی که لعنت در حق کسی که بر قبر نبی مسجد بنا است واجب گشته است پس حال کسی مسجد را بر قبر کسی که پایین‌تر از نبی است چگونه است؟ بلکه گاهی اوقات این اموری است وهم و خیال است و حقیقی نیست مثل چیزی که در مورد مساجدی بر حسین بن علیJ بنا شده است که در عراق و شام و مصر می‌باشد و نمی‌دانم که چگونه حسین که شخص واحدی بوده است در سه مکان دفن شده است و این غیر معقول است در صورتی که مقتضای حال آن این است که حسینJ در مکانی که کشته شده است دفن شده باشد و قبر آن مخفی باشد از ترس دشمنانش همانطور که قبر علی بن ابی طالبJ مخفیانه در قلعه امارة کوفه از ترس خوارج دفن شد برای همین این مساجدی که گفته می‌شود بر قبور اولیا بنا شده است باید تحقیق شود که اصلا حقیقت دارد یا نه؟ و اگر حقیقت داشته باشد قطعا خراب کردن آن مسجد واجب است و این که دور از آن قبر بنا شود و اگر حقیقت نداشته باشد و در آن قبر نباشد واجب است که مسلمانان را آگاه کنند که در قبر نیست و خالی می‌باشد تا نماز را بر وجه مطلوبش ادا کنند اما اعتقاد بعضی از عوام که نماز خواندن در کنار قبر ولی یا نبی سبب قبول نمازشان و بیشتر شدن ثوابشان می‌باشد قطعا خطا است بلکه رسول الله ﷺ از نماز به سوی قبور نهی کرده است: «لا تصلوا إلي القبور»[۲] (به سمت قبور نماز نخوانید) و همچنین فرموده است: «الأرض کلها مسجد إلا المقبرة و الحمام»[۳] (کل زمین مسجد است مگر قبرستان و حمام) و قبور مکانی برای نماز خواندن نیست و اطراف قبر اصلا جایز نیست نماز خوانده شود مگر نماز جنازه بر صاحب قبر و رسول الله ﷺ ثابت است که بر قبر نماز خوانده است.

پس در هر حالت می‌گوییم: اگر این مساجدحقیقتا بر قبور بنا شده باشد خراب کردنش واجب است و در مکانی که بنا شود که قبر در آن نباشد و واقعا بر قبور بنا نشده است باید مسلمانان را آگاه سازند و بیان شود که حقیقتا در آن قبر فلانی و فلانی نیست تا این که در این اماکن با اطمینان عبادت الله À را بجای بیاورند.

اما نماز در این مساجد اگر انسان معتقد باشد که در این‌ها قبر وجود ندارد پس نماز در آن‌ها صحیح است و اگر معتقد باشد که در آن قبر وجود دارد و در جهت قبله است پس نماز به سوی قبر، رسول الله ﷺ از آن نهی کرده است و اگر قبر پشت یا چپ و راست آن قرار دارد محل نظر است.

[۱] رواه البخاری (۴۳۵) و مسلم (۵۲۹).

[۲] تخریج آن گذشت.

[۳] رواه ترمذی (۳۱۷) و ابن ماجة (۷۴۵).

تعداد بازدید: 4

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل يجوز الصلاة في مساجد وفيها قبور بعض الصالحين والأولياء، كما في الحضرة وعلي الهادي، والغيبة، أو في سيدنا الزبير ؟ وهل يعتبر شركا بالله أم لا؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: أولا يجب أن نعرف أن بناء المساجد على القبور حرام، ولا يجوز لأحد من ولاة الأمور، وغير ولاة الأمور أن يبني المساجد على القبور، لأن النبي صلى الله عليه وسلم يقول: «لعنة الله على اليهود والنصارى، اتخذوا قبور أنبيائهم مساجد، يحذر ما صنعوا» فإذا كانت اللعنة قد وجبت لمن بنى مسجدا على قبر نبي، فما بالك بمن بنى مسجدا على من هو دون النبي؟ بل على أمر قد يكون مَوْهُوما لا محققا، كما يقال في بعض المساجد التي بنيت على الحسين بن علي رضي الله عنهما، فإنها قد تكون في العراق، وفي الشام، وفي مصر، ولا أدري كيف كان الحسين رضي الله عنه رجلا واحدا ويدفن في ثلاثة مواضع، هذا شيء غير معقول، فالذي تقتضيه الحال أن الحسين بن علي رضي الله عنه دفن في المكان الذي قتل فيه، وأن قبره سيكون مخفيا خوفًا عليه من الأعداء، كما أُخفي قبر علي بن أبي طالب رضي الله عنه حينما دفن في قصر الإمارة بالكوفة خوفًا من الخوارج، لهذا نرى أن هذه المساجد التي يقال إنها مبنية على قبور بعض الأولياء، نرى أنه يجب التحقق هل هذا حقيقة أم لا؟ فإذا كان حقيقة فإن الواجب أن تهدم هذه المساجد، وأن تُبنى بعيدا عن القبور، وإذا لم تكن حقيقة، وأنه ليس فيها قبر، فإنه يجب أن يُبَصَّر المسلمون، بأنه ليس فيها قبور، وأنها خالية منها، حتى يؤدوا الصلاة فيها على الوجه المطلوب، وأما اعتقاد بعض العامة أنهم إذا صلوا إلى جانب قبر ولي أو نبي أن ذلك يكون سببًا لقبول صلاتهم وكثرة ثوابها، فإن هذا وهم خاطئ، بل إن النبي صلى الله عليه وسلم نهى عن الصلاة إلى القبور فقال: «لا تصلوا إلى القبور»، وكذلك قال: «الأرض كلها مسجد إلا المقبرة والحمام»، فالقبور ليست مكانا للصلاة، ولا يجوز أن يصلى حول القبر أبدا إلا صلاة الجنازة على صاحب القبر، فقد ثبت عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه صلى على القبر.

وعلى كل حال نقول: هذه المساجد إن كانت مبنية على قبور حقيقية فإن الواجب هدمها، وبناؤها في مكان ليس فيه ،قبر، وإن لم تكن مبنية على قبور حقيقية فإن الواجب أن يبصر المسلمون بذلك، وأن يُبين لهم أن هذا لا حقيقة له، وأنه ليس فيه قبر فلان ولا فلان حتى يعبدوا الله تعالى في أماكن عبادته وهم مطمئنون.

أما الصلاة في هذه المساجد: فإن كان الإنسان يعتقد أنها وهم، وأنه لا حقيقة لكون القبر فيها، فالصلاة فيها صحيحة، وإن كان يعتقد أن فيها قبرا، فإن كان القبر في قبلته فقد صلى إلى القبر، والصلاة إلى القبر لا تصح للنهي عنه، وإن كان القبر خلفه أو يمينه أو شماله فهذا محل نظر.