(۱۷۶۰) سوال: مناظرهی دو امام بزرگوار امام شافعی و امام احمد که در کتاب فقة السنة سید سابق در جلد اول صفحهی ۹۵ آمده است که سبکی در طبقات الشافعیة ذکر کرده است و مناظره دربارهی تارک نماز بوده است. شافعی گفت: ای احمد تو میگویی که تارک نماز کافر است؟ احمد گفت: بله. شافعی گفت: اگر کافر است پس چگونه مسلمان میشود؟ احمد گفت: شهادتین بگوید. شافعی گفت: این را همیشه میگوید و آن را ترک نکرده است. احمد گفت: با نماز خواندن مسلمان شود. شافعی گفت: نماز کافر صحیح نیست و با آن به اسلامش حکم نمیشود. پس امام احمد ساکت شد. نظر شما در مورد این مناظره چیست؟ لطفا این مناظره را توضیح دهید.
جواب:
در مورد این مناظره میگوییم:
اولا: نیاز است که اثبات شود یعنی ثابت شود که بین این دو امام واقع شده است که باید با شرایطی که محدثین برای اثبات سند میگذارند مقبول باشد و این مجرد نقل از سبکی میباشد که چند صد سال با این دو امام فاصله دارد که پر ثبوت آن حجت نمیباشد.
و این تعبیرات که در این وجود داشت تعابیر تند و غلیظی بود که از امام شافعیË به امام احمدË بعید است با وجود این که مقام این دو امام شناخته شده بوده است.
و این مناظره مخالف آنچه در مذهب امام احمدË معروف است میباشد و در مذهب امام احمدË معروف است کسی که با ترک نماز کافر گشته مسلمان نمیشود مگر با انجام آن و اگر آن را انجام داد و نماز خواند به اسلام او حکم میشود و این در مذهب امام احمد معروف است.
و همچنین شایسته است که سوال کننده و شنونده بداند که کسی که به وسیلهی چیزی کافر شد به مجرد شهادتین مسلمان نمیشود تا این که تصحیح کند آن چیزی را که به وسیلهی آن کافر گشته است مثلا کسی که شهادتین را میگوید ولی وجوب زکات یا روزه و یا حج را انکار میکند چنین شخصی با گفتن شهادتین مسلمان نمیشود بلکه باید به آنچه از اصول را انکار کرده است، اقرار کند.
و مهم این است که در مورد کافر مرتدّ قاعده است که هنگامی که با چیز معینی از کفر مرتدّ شد، گفتن شهادتین کفایت نمیکند تا زمانی که تصحیح کند آن چیزی که با آن او را تکفیر کردهایم.
و بر همین منوال میگوییم: تارک نماز کافر است حتی اگر شهادتین را بگوید و مسلمان نمیشود مگر این که نماز بخواند چون که به سبب همین او را کافر دانستیم پس باید همین سبب از بین برود و زمانی که آن سبب از بین رفت حکم به اسلام او میکنیم بنابراین تفاوت است بین کسی که از اصل کافر بوده است و با شهادتین وارد اسلام میشود و بین مرتدّی که به یکی از انواع ردّت دچار گشته است و به اسلام او حکم نمیشود تا این که آن چیزی به وسیلهی آن تکفیر گشته منتفی گردد و این سرّ این مناظره بود پس چیزی که در این مناظره میبینیم:
اولا: بعید از است که این مناظره صحیح باشد از آنجایی که تعظیم و احترام بین این دو امام جلیل القدر وجود داشته است و تا آنجایی که میدانیم این عبارات سفت و تند از امام شافعیË به امام احمدË بعید است.
دوما: به مجرد این که در طبقات الشافعیة آمده است به این معنی نیست که صحیح است بلکه هر قولی که به شخصی منسوب است باید در سند آن تحقیق شود زیرا که ممکن است از اقوالی باشد که سندی نداشته باشد و یا سند ضعیفی داشته باشد.
سوما: و این مناظره مخالف آنچه در مذهب امام احمدË مشهور است میباشد چون در مذهب آمده است که کسی که با ترک نماز کافر گشته، مسلمان نمیشود مگر با انجام دادن آن حتی اگر شهادتین نیز میگفته است.