(۱۶۶۷) سوال: آیا الکل طبی، وضو را باطل می‌کند؟ آیا عطر و خوشبویی، موجب باطل شدن روزه می‌شود؟

جواب:

الکل طبی و پزشکی، وضو را باطل نمی‌کند بلکه هر چیز نجس و ناپاک که به بدن اصابت کند، وضو گرفتن را واجب نمی‌کند زیرا مواردی از بدن که وضو را باطل می‌کنند، ادرار، مدفوع، خروج باد و… است که پوشیده نیستند اما برخورد نجاست به بدن، وضو را باطل نمی‌کند.

 اما این سؤال باقی می‌ماند که آیا الکل طبی، نجس است یا خیر؟

این حکم بر حکم به نجس بودن خمر بنا می‌شود زیرا بیشتر علما بر این باور هستند که نجاست خمر مانند نجاست ادرار و مدفوع، نجاست حسی می‌باشد که واجب است انسان از آن دوری نماید؛ اما بنا بر دیدگاه راجح و برگزیده، خمر از نظر حسی، نجس نیست زیرا دلیلی در این مورد وجود ندارد. هیچ تردیدی در حرام بودن خمر نیست اما تحریم یک چیز، دلیلی بر نجاست آن نیست؛ برای مثال: سم‌ حرام است اما نجس نیست. سیگار حرام است اما تنباکو نجس نیست. بنابراین تحریم یک چیز، دلیلی بر نجاست آن نیست اما نجس بودن یک چیز، دلیلی بر حرام بودن آن است. دلایل متعددی برای عدم نجاست خمر وجود دارد؛ از جمله:

۱. دلیلی برای نجس بدون آن وجود ندارد و اصل در اشیاء، پاک بودن است.

۲. دلیل شرعی برای پاک بودن خمر وجود دارد و این مسئله از چند وجه ثابت گشته است؛ زیرا «لما نزل تحریم الخمر أراقها المسلمون في سكك المدينة»[۱] : (وقتی حکم تحریم خمر، نازل شد، مسلمانان همه را در کوچه‌های مدینه سرازیر کردند). در حالی‌ که جایز نیست چیز ناپاک و نجس، در مسیر راه مسلمانان ریخته شود. همچنین زیرا وقتی خمر، حرام شد رسول الله ﷺ آنان رابه شستن ظرف‌های خمر، دستور نداد در حالی که وقتی گوشت الاغ اهلی حرام شد، دستور داد که ظرف‌ها را بشویند.

در صحيح مسلم نیز ثابت است که: «أن رجلا أهدى لرسول الله ﷺ راوية خمر، فقال له رسول الله ﷺ «هل علمت أن الله قد حرمها؟» قال: «لا»، فسارّ إنساناً. فقال له رسول الله ﷺ: «بم ساررته؟» فقال: «أمرته ببيعها» فقال: «إن الذي حرم شربها حرم بيعها». قال: ففتح المزادة حتى ذهب ما فيها»[۲] : (مردی یک کوزه شراب به رسول الله ﷺ هدیه داد. رسول الله ﷺ به او فرمود: (آیا باخبر شده‌ای که الله، آن را حرام نموده است؟ گفت: خیر. سپس با شخصی آهسته سخن گفت. رسول الله ﷺ فرمود: چه چیزی را با او نجوا نمو‌دی؟ گفت: به او دستور دادم که آن را بفروشد. ایشان ﷺ فرمود: (همان کسی‌ که نوشیدنش را حرام نموده، فروختن آن را نیز حرام نموده است). آن مرد، درب ظرف را باز کرد و شراب را بر زمین ریخت) و رسول الله ﷺ به او دستور نداد که ظرف خمر را بشوید در حالی ‌که اگر نجس بود، وی را به شستن کوزه‌ی خمر، امر می‌نمود. وقتی که خمر از نظر حسی و ذاتی، نجس نباشد، الکل نیز از نظر حسی، نجس نخواهد بود لذا اگر به لباس یا بدن اصابت کند، شستن آن واجب نیست؛ اما استفاده کردن از ماده‌ای که در آن الکل وجود دارد، جای بررسی دارد که آیا جایز است یا خیر؟ می‌گوییم: اگر درصد الکل در این محلول، بالا باشد، حکم الکل خالص را دارد اما اگر درصدش اندک باشد و تأثیری نداشته باشد، استفاده از آن اشکالی ندارد و باعث منع از استعمال آن نمی‌شود.

اگر کسی بپرسد: مگر چنین نیست که رسول الله ﷺ فرموده است: «ما أسكر كثيره فقليله حرام»[۳] : (چیزی که مقدار زیادش موجب مستی شود، مقدار اندکش نیز حرام است)؟

در پاسخ می‌گوییم: بله، همین‌طور است اما معنای حدیث چنین است که اگر یک نوشیدنی، مقدار زیادش مست کننده باشد و مقدار اندکش مست کننده نباشد، همان مقدار اندکش نیز حرام است تا به نوشیدن زیاد آن منجر نشود؛ اما تردیدی نیست که احتیاط و پرهیزگاری، اجتناب و دوری از آن را اقتضا می‌کند زیرا الله B به طور عام فرمود: {فَاجْتَنِبُوهُ} : (از آن خودداری کنید). بنابراین به برادرانمان توصیه می‌کنیم که از چیزهایی که در آن الکل وجود دارد و نسبت الکل در آن زیاد است، استفاده نکنند مگر این ‌که از روی نیاز مانند ضد عفونی کردن زخم و غیره باشد.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گذشت.

[۳] تخریج آن گذشت.