(۱۵۵۹) سوال: روش غسل جنابت چگونه است؟
جواب:
غسل جنابت دو روش واجب و مستحب دارد.
روش واجب: در این روش، شخص تمام بدنش را می‌شوید؛ الله B می‌فرماید: {وَإِنْ كُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا} [المائدة: ۶] : (اگر جُنُب بودید، غسل کنید). هرگاه شخص تمام بدنش را به هر شکل و با نیت غسل جنابت بشوید، غسل جنابت را انجام داده است. پوشیده نیست که مضمضه و استنشاق نیز جزو غسل است زیرا بینی و دهان، حکم اعضای ظاهری بدن را دارند، نه اعضای باطنی و داخلی؛ بدین خاطر رسول الله ﷺ در هنگام وضو، مضمضه و استنشاق انجام می‌داد. تفسير آیه‌ی {فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ}[المائدة: ۶] : (صورت خود را بشویید) نیز همین است. به هر حال روش واجب در غسل جنابت، به این صورت است (که شخص تمام بدنش را یک مرتبه با آب بشوید و مضمضه و استنشاق نماید).
روش مستحب: همان طور است که مادرمان عایشه È از غسل رسول الله ﷺ روایت نموده است که: «إِذَا اغْتَسَلَ مِنَ الْجَنَابَةِ يَبْدَأُ فَيَغْسِلُ يَدَيْهِ، ثُمَّ يُفْرِغْ بِيَمِينِهِ عَلَى شِمَالِهِ فَيَغْسِلُ فَرْجَهُ، ثُمَّ يَتَوَضَّأُ وُضُوءَهُ لِلصَّلَاةِ، ثُمَّ يَأْخُذُ الْمَاءَ فَيُدْخِلُ أَصَابِعَهُ فِي أُصُولِ الشَّعْرِ، حَتَّى إِذَا رَأَى أَنْ قَدْ اسْتَبْرَأَ حَفَنَ عَلَى رَأْسِهِ ثَلَاثَ حَفَنَاتٍ، ثُمَّ أَفَاضَ عَلَى سَائِرِ جَسَدِهِ، ثُمَّ غَسَلَ رِجْلَيْهِ»[۱] : (رسول الله ﷺ هرگاه غسل جنابت می‌نمود، ابتدا دو دستش را می‌شست، سپس با دست راست بر دست چپش آب می‌ریخت و شرمگاه خود را می‌شست، سپس همانند وضوی نماز، وضو می‌گرفت، سپس مقداری آب برمی‌داشت و انگشتانش را لا به لای موهای سرش می‌کشید. وقتی مطمئن می‌شد که آب به تمام مو رسیده است، سه بار با دست پر از آب، روی سرش آب می‌ریخت، سپس آب را بر دیگر اعضای بدنش می‌ریخت و سپس پاهایش را می‌شست).
اما روش غسل رسول الله ﷺ به روایت مادرمان میمونه È کمی تفاوت دارد؛ وی گفته است: «سَتَرْتُ النَّبِيَّ ﷺ وَهُوَ يَغْتَسِلُ مِنَ الجَنَابَةِ، فَغَسَلَ يَدَيْهِ، ثُمَّ صَبَّ بِيَمِينِهِ عَلَى شِمَالِهِ، فَغَسَلَ فَرْجَهُ وَمَا أَصَابَهُ، ثُمَّ مَسَحَ بِيَدِهِ عَلَى الْحَائِطِ أَوِ الْأَرْضِ، ثُمَّ تَوَضَّأَ وُضُوءَهُ لِلصَّلاةِ غَيْرَ رِجْلَيْهِ، ثُمَّ أَفَاضَ عَلَى جَسَدِهِ الْمَاءَ، ثُمَّ تَنَحَّى، فَغَسَلَ قَدَمَيْهِ»[۲] : (رسول الله ﷺ را در حالی که غسل جنابت می‌نمود در پشت حجابی پوشاندم؛ ابتدا دستانش را شست، سپس با دست راست بر دست چپش آب ریخت و شرمگاه و آن چه بدان رسیده بود را شست. سپس دستش را بر دیوار یا زمین کشید، سپس همانند وضوی نماز، وضو گرفت ولی پاهایش را نشست، سپس آب را بر بدنش ریخت، سپس کناره گرفت و پاهایش را شست).
بهتر است مسلمان هر دو روش را انجام دهد؛ یعنی گاهی طبق آن چه در روایت عایشه È آمده و گاهی طبق آن چه در روایت ميمونه È آمده است غسل نماید تا به هر دو سنت، عمل کرده باشد. اگر کسی فقط یکی از این دو روش را یاد داشت، ایرادی ندارد که همیشه فقط همان روش را انجام دهد و نیازی به تکرار وضو نیست؛ زیرا رسول الله ﷺ بعد از غسل، وضو نمی‌گرفت ولی اگر کسی آلت تناسلی خود را لمس کرد، واجب است دوباره وضو بگیرد و این به خاطر جنابت سابق نیست بلکه برای بی‌وضو شدن جدید که همان لمس آلت تناسلی است می‌باشد در صورتی که قائل باشیم که لمس آلت تناسلی، وضو را باطل می‌کند چون در این مسئله بین اهل علم، اختلاف وجود دارد. از الله À خواستار توفیق هستیم.
[۱] صحیح بخاری: كتاب الغسل باب تخليل الشعر حتى إذا ظن أنه أروى بشرته أفاض عليه، شماره (۲۷۲). صحیح مسلم: كتاب الحيض، باب صفة غسل الجنابة، شماره (۳۱۶).
[۲] صحیح بخاری: كتاب الغسل باب التستر في الغسل عند الناس، شماره (۲۸۱). صحیح مسلم: كتاب الحيض، باب صفة غسل الجنابة، شماره (۳۱۷).
