(۱۵۱۷) آیا غفلت، وضو را باطل می‌کند؟

(۱۵۱۷) سوال: آیا غفلت، وضو را باطل می‌کند؟ آیا در این حالت بر مسلمان واجب است که دوباره وضوی کامل بگیرد؟

جواب:

نمی‌دانم منظور وی از غفلت چیست؟ آیا منظورش خواب است؟ اگر منظورش خواب است: خواب عمیق وضو را باطل می‌کند و نشانه‌ی خواب عمیق، این است که شخص خوابیده اگر وضویش باطل شود متوجه آن نشود؛ بنابراین اگر شخص به چنین خوابی فرود برود، وضویش باطل است و باید دوباره وضو بگیرد؛ به دلیل حدیث صفوان بن عسال Ð که ‌گفت: «کان رسولُ الله ﷺ يأمرنا إذا کُنّا سَفرَا أن لا نَنزِعَ خِفَافَنَا ثَلاثَةَ أيّام وَلَيَالِيَهُنَّ، إلا مِن جَنَابَة، وَلکِن مِن غَائط وَبَول وَنَوم»[۱] : (رسول الله ﷺ به ما فرمان داد که هرگاه در سفر بودم، خُفّ‌های خود را تا سه شبانه‌روز به خاطر (باطل شدن وضو با) ادرار، مدفوع و خواب، بیرون نیاوریم؛ مگر به خاطر جنابت). در حدیث دیگری آمده است: «إنّ العَينَینِ وِكاءُ السَّهِ، فإذا نامَتِ العَينانِ استُطلِقَ الوكاءُ»[۲] : (چشمان، بند و نگهدارنده‌ی ظرف (شرمگاه پشت) هستند؛ هرگاه ‌چشمان به خواب روند، ظرف (شرمگاه پشت) باز می‌شود).

اما اگر خواب، چنان سبک باشد که شخص متوجه باطل شدن وضویش شود، وضو را باطل نمی‌کند و تفاوتی ندارد که نشسته، دراز کشیده، تکیه زده یا تکیه نزده باشد زیرا معیار، وجود فهم و درک است.

بنابراین اگر منظور سؤال کننده از غفلت، خواب است، جواب مذکور، پاسخ وی می‌باشد اما اگر منظورش غفلت از ذکر و یاد الله B است، این وضو را باطل نمی‌‌کند؛ اما شایسته‌ است که انسان همواره مشغول ذکر و یاد الله B باشد که این بیانگر عقل و هوشیاری فرد است؛ الله B می‌فرماید: {إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لآيَاتٍ لأُولِي الأَلْبَابِ* الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَاماً وَقُعُوداً وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلاً سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ} [آل عمران: ۱۹۱-۱۹۰] : (قطعاً در آفرينش آسمان‌ها و زمين و در آمد و شد شب و روز، براى خردمندان نشانه‏هايى وجود دارد * همان کسانی ‌كه الله را در حالت ايستاده، نشسته و به پهلو خوابیده ذکر و ياد مى‏كنند و در آفرينش آسمان‌ها و زمين مى‏انديشند (و می‌گویند:) پروردگارا! اين‌ها را بيهوده نيافريده‏اى! تو پاک و منزّه هستی! ما را از عذاب آتش نجات بده).

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] مسند احمد (۲۸/۹۳، شماره ۱۶۸۷۹).

تعداد بازدید: 7

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل الغفلة تبطل الوضوء؟ وهل يجب في هذه الحالة أن يتوضأ المسلم وضوءا كاملا؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: لا أدري ماذا يريد بالغفلة، هل يريد بها النوم؟ فإن كان يريد النوم فإن النوم ناقض للوضوء، بشرط أن يكون عميقا، وعلامة العميق ألا يُحِسَّ النائم بنفسه لو أحدث، فإذا نام الإنسان هذه النومة فعليه أن يتوضأ؛ لحديث صفوان بن عسال رضي الله عنه قال: «كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَأْمُرُنَا إِذَا كُنَّا سَفَرًا أَنْ لَا تَنْزِعَ خِفَافَنَا ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ وَلَيَالِيهِنَّ، إِلَّا مِنْ جَنَابَةٍ، وَلَكِنْ مِنْ غَائِطِ وَبَوْلِ وَنَوْمِ». وفي الحديث: «إِنَّ الْعَيْنَيْنِ وِكَاءُ السَّهِ، فَإِذَا نَامَتِ الْعَيْنَانِ اسْتُطْلِقَ الْوِكَاءُ».

لكن إذا كان النوم خفيفًا يُحِسُّ بنفسه الإنسان لو أحدث فإنه لا ينقض الوضوء، سواء أكان الإنسان جالسًا، أم مضطجعًا، أم مستندا، أم غير مستند؛ لأن المدار كله على العقل، أي: عقل الشيء وفهمه. فإن كان السائل يريد بالغفلة النوم فهذا جوابه، أما إذا كان يريد بالغفلة الغفلة عن ذِكْر الله فإن هذا لا ينقض الوضوء، ولكن الذي ينبغي للإنسان أن يُديم ذكر الله تعالى كل وقت، فإن هذا هو العقل، قال الله تعالى: ﴿ إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لآيَاتٍ لأُولِي الأَلْبَابِ* الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَاماً وَقُعُوداً وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلاً سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّار ﴾ [آل عمران: ١٩١].