(۱۵۱۵) آیا وضو با بی‌هوش شدن، باطل می‌شود یا خیر؟

(۱۵۱۵) سوال: شخصی از بیماری عصبی رنج می‌برد؛ گاهی بی‌هوش می‌شود و مدتی در این حالت می‌ماند سپس به هوش می‌آید؛ حکم وضوی چیست؟ آیا وضو با بی‌هوش شدن، باطل می‌شود یا خیر؟ اگر زمان بی‌هوشی، طولانی شد و وقت چند نماز فرض گذشت، آیا باید قضای آن‌ نمازها را به جا بیاورد یا خیر؟

جواب:

وضو با بی‌هوش شدن فرد، باطل می‌گردد؛ زیرا بی‌هوشی، شدیدتر و عمیق‌تر از خواب است و خواب اگر چنان عمیق باشد که اگر چیزی از فرد خارج شود احساس نکند، وضویش باطل می‌شود اما خواب سبک که اگر چیزی از فرد، خارج شود متوجه خروج آن شود، وضو را باطل نمی‌کند و تفاوتی ندارد که خوابیده باشد، نشسته و تکیه زده باشد، نشسته و تکیه نزده باشد یا در هر حالت دیگری که باشد. تا زمانی که اگر وضویش باطل شود متوجه می‌شود، خواب وضویش را باطل نمی‌کند. بی‌هوشی عمیق‌تر از خواب است لذا اگر کسی بی‌هوش شد، واجب است وضو بگیرد.

اگر شخصی برای مدت طولانی بی‌هوش شد و یک یا چند نماز فرض از وی فوت شد، علما اختلاف‌ نظر دارند که آیا قضای نمازهای مدت بی‌هوشی بر وی واجب است یا خیر؟

برخی گفته‌اند: قضای نمازهایی که در مدت بی‌هوشی از وی فوت شده است بر وی واجب می‌باشد زیرا بی‌هوشی مانند خواب است و بر شخص خوابیده واجب است که نمازش را قضا کند؛ زیرا رسول الله ﷺ فرموده است: «مَن نَسِيَ صَلَاةً، أو نَامَ عَنهَا، فَکَفَّارَتُهَا أن يُصَلّیَهَا إذا ذَكَرَهَا»[۱] : (هرگاه کسی ‌که نمازی را فراموش کرد یا در وقت ادای آن به خواب رفت، کفاره‌اش این است که هرگاه به یاد آورد، آن نماز را ادا کند).

برخی دیگر از علما گفته‌اند: بر شخصی که بی‌هوش شده، واجب نیست قضای نمازها را به جا بیاورد؛ زیرا قیاس این شخص بر شخص خوابیده، درست نیست چون شخص خوابیده را اگر بیدار کنند از خواب بر می‌خیزد و بیدار می‌شود اما کسی ‌که بیهوش شده چنین است: در به هوش آمدن خود اختیاری ندارد و دیگران نیز نمی‌توانند او را بیدار کنند؛ بنابراین بین شخص بی‌هوش و شخص خوابیده، فرقی وجود دارد و قیاس در حالی که فرق وجود داشته باشد صحیح نیست؛ اما احتیاط و اَولی اقتضا می‌کند که برای رفع مسئولیت، قضای نمازهایش را به جا بیاورد و در این حالت اگر این قضا به اقتضای شرع بر وی واجب بوده باشد، مسئولیت را از دوش خود برداشته است و اگر واجب نبوده نباشد نیز نماز نفل به شمار می‌رود که در مقابل آن نزد الله À پاداش داده می‌شود.

[۱] صحیح مسلم: کتاب المساجد ومواضع الصلاة، باب قضاء الصلاة الفائتة واستحباب تعجیل قضائها، شماره (۶۴۸).

تعداد بازدید: 19

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل رجل مصاب بمرض عصبي، فيأتيه الإغماء أحيانًا، ويستمر به مدة ثم يفيق فما الحكم بالنسبة للوضوء؛ هل ينتقض بالإغماء أم لا؟ وكذلك لو طالت مدة الإغماء حتى فاتت عدة فروض من الصلوات فهل يقضيها أم لا؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: أما الوضوء فإنه ينتقض بالإغماء؛ لأن الإغماء أشد من النوم، والنوم ينقض الوضوء إذا كان مستغرقا؛ بحيث لا يدري النائم لو خرج منه شيء، أما النوم اليسير الذي لو أحدث النائم لأحس بنفسه فإن هذا لا ينقض الوضوء، سواءً كان من نائم، أم قاعد متكئ، أم قاعد غير متكئ، أم أي حال من الأحوال، ما دام لو أحدث لأحس بنفسه، فإِنَّ نَوْمَه لا ينقض الوضوء، فالإغماء أشد من النوم، فإذا أُغْمِيَ على الإنسان فإنه يجب عليه الوضوء، أما لو أغمي عليه مدة، فات بها عدة صلوات، أو صلاة واحدة فإن العلماء اختلفوا في هذا، هل يجب عليه القضاء مدة الإغماء أم لا يجب؟

فمنهم من قال: إنه يجب عليه قضاء الصلوات التي تفوته في مدة الإغماء؛ لأن الإغماء كالنوم، والنائم يجب عليه قضاء الصلاة، لقول النبي -عليه الصلاة والسلام-: «مَنْ نَسِيَ صَلَاةً، أَوْ نَامَ عَنْهَا، فَكَفَّارَتُهَا أَنْ يُصَلِّيَهَا إِذَا ذَكَرَهَا».

وقال بعض أهل العلم: إنه لا يجب على المغمى عليه قضاء الصلاة؛ وذلك لأنه لا يصح قياسه على النائم؛ لأن النائم إذا استيقظ أُوقِظَ وصَحَا، بخلاف المغمى عليه فإنه لا يملك إيقاظ نفسه، ولا يملك أحد أن يُوقِظَه، فبينهما فرق، ومع وجود الفارق لا يصح القياس. ولكن الاحتياط والأولى أن يقضي إبراء لذمته، ثم إن كان هذا واجبًا عليه بمقتضى الشرع فقد أبرأ ذمته، وإن لم يكن واجبًا عليه فإن ذلك يكون تَطوُّعًا، يُوْجَر به عند الله.