(۱۲۶۸) سوال: از کجا می‌شود در مورد چیزی که پیامبرﷺ از آن نهی فرموده‌اند، فهمید که آن چیز مکروه است یا حرام؟

جواب:

میان اصولی‌ها محل اختلاف است که آیا نهی برای تحریم است یا برای کراهت؟ بعضی از آنها نظرشان این است که نهی برای تحریم است. بعضی دیگر بر این هستند که نهی برای کراهت است. برخی دیگر نیز در این زمینه تفصیلی را ذکر می‌کنند مبنی بر اینکه اگر نهی متعلق به عبادات باشد، نشانگر تحریم است و اگر به آداب و رسوم مربوط باشد، برای کراهت است. در واقع هیچ ضابطه‌ای وجود ندارد که دقیقا نشان دهد چیزی که رسول اللهﷺ از آن نهی کرده‌اند، دلالت بر چه چیزی دارد. چون ممکن است شما منهیاتی از رسول اللهﷺ را مشاهده کنید که علما آنها را حمل بر کراهت می‌کنند و منهیات دیگری باشند که علما آنها را حمل بر تحریم کنند. بر این اساس انسان باید در مورد هر چیزی که از آن نهی می‌شود، بنگرد: آیا این نهی به مقتضای قواعد شریعت، تحریم را اقتضا می‌کند، یا به مقتضای همان قواعد، نشانگر کراهت است؟

خلاصه‌ی جواب این است که علما سه قول در آنچه که نهی اقتضا می‌کند، دارند:

قول اول: نهی مطلقا نشانگر تحریم است. بر این اساس از کسی که یک نهی را بر تحریم حمل نکند، دلیل خواسته می‌شود.

قول دوم: نهی مطلقا نشانگر کراهت است. بر این اساس از کسی که یک نهی را بر کراهت حمل نکند، طلب دلیل می‌شود.

قول سوم: تفصیل: اگر نهی متعلق به آداب و اخلاق بود، کراهت را می‌رساند و اگر متعلق به عبادات بود، نشانگر تحریم است.

***