(۱۲۴۸) سوال: رسول اللهﷺ می‌فرمایند: «الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ همه‌ی گناهان شهید را می‌آمرزد به جز بدهکاری».^[۱] آیا معنای این حدیث صحیح است؟

جواب:

بله، معنی این حدیث درست است. یعنی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ همه‌ی گناهان شهید را می‌آمرزد به جز بدهکاری‌اش؛ چون بدهکاری، حق الناس است و حتما باید ادا شود. اما بدهکاری هم در صورتی که انسان از کسی قرض کند و نیت دارد آن را پس بدهد، در حدیثی از رسول اللهﷺ ثابت است که فرمودند: «کسی که مالی از مردم بگیرد و نیت داشته باشد که آن را پس دهد، الله آن را از جانبش ادا می‌نماید، و کسی که مالشان را بگیرد و نخواهد پس دهد، الله مال او را تلف می‌کند».^[۲]

حال اگر شهیدی که بدهکار است، به این نیت از مردم قرض کرده که آن را پس دهد، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بدهی‌اش را به جای او پرداخت می‌کند؛ به این صورت که یا کسی را توفیق می‌دهد که این قرض را به جای آن شهید پرداخت نماید و یا روز قیامت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ آن را با رفع درجات کسی که طلب دارد یا از بین بردن گناهانش، ادا می‌نماید.

***

[۱] صحیح مسلم: کتاب الإمارة، باب من قتل فی سبیل الله کفرت خطایاه إلا الدین، حدیث شماره (۱۸۸۶).

[۲] صحیح بخاری: کتاب الإستقراض و أداء الدیون و الحجر و التفلیس، باب من أخذ أموال الناس یرید أداءها أو إتلافها، حدیث شماره (۲۲۵۷). از ابوهریره رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: «مَنْ أَخَذَ أَمْوَالَ النَّاسِ يُرِيدُ أَدَاءَهَا أَدَّى اللَّهُ عَنْهُ، وَمَنْ أَخَذَ يريد إتلافها أتلفه الله».