(۱۲۴۵) سوال: از خطیبی حدیثی شنیدم بدین مضمون: رسول اللهﷺ فرمودند: «می‌دانید چه کسانی بیشتر ایمان دارند؟ گفتند: ملائکه؟ گفت: چطور ایمان نداشته باشند در حالی که آنها نزد الله هستند؟ گفتند: پس پیامبران هستند. فرمود: چطور ایمان نداشته باشند در حالی که وحی بر آنها نازل می‌شود؟ گفتند: پس ما هستیم. فرمود: چطور ایمان نداشته باشید در حالی که رسول الله در میان شماست؟ گفتند: پس آنها چه کسانی هستند؟ فرمود: مردمی که بعد از من می‌آیند. به من ایمان دارند و مرا ندیده‌اند».[۱] آیا این حدیث، صحیح است؟
جواب:
در مورد صحتش اطلاعی ندارم. ولی شکی نیست آن کسی که از روی مشاهده و دیدن، ایمان می‌آورد، مانند کسی نیست که به غیب ایمان دارد. به همین خاطر نیز روزی رسول اللهﷺ فرمودند: «کاش برادرانمان را می‌دیدیم. گفتند: یا رسول الله، مگر ما برادرانت نیستیم؟ فرمودند: شما اصحاب من هستید. اما برادرانم آنهایی هستند که بعد از من می‌آیند و به من ایمان می‌آورند در حالی که مرا ندیده‌اند».[۲] هر کس می‌داند که فرق است بین اینکه انسان به چیزی که می‌بیند ایمان بیاورد و بین اینکه انسان به چیزی ایمان بیاورد که در مورد آن فقط شنیده است. چون مشاهده، عین یقین است و شنیدن، علم یقین و بین این دو فرق وجود دارد. اما در مورد صحت حدیثی که سائل ذکر کرد، چیزی نمی‌دانم.
***
[۱] روایت ابویعلی (ج۱، ص۱۴۷، حدیث شماره۱۶۰). بزّار (ج۱، ص۴۱۳، حدیث شماره۲۸۹)، با این لفظ: «أَنْبئُونِى بِأفْضَلِ أَهْلِ الإِيمَانِ إِيمَانًا، قالوا: يا رسول الله، الملائكة، قال: هُمْ كَذَلِكَ، وَيَحِقُّ لَهُمْ ذَلِكَ، وَمَا يَمْنَعُهُمْ وَقَدْ أَنْزَلَهُمُ الله المْنْزِلَةَ الَّتِى أَنْزَلَهُمْ بِهَا، بلْ غَيْرهُمْ. قالوا: يا رسول الله، الأنبياء الذين أكرمهم الله برسالته والنبوة، قال: هُمْ كَذَلِكَ، وَيَحِقُّ لَهُمْ، وَمَا يَمْنَعْهُمْ، وَقَدْ أَنْزَلَهُمُ الله المْنْزِلَةَ الَّتِى أَنْزَلَهُمْ بِهَا، بَلْ غَيْرُهُمْ، قالوا: يا رسول الله، الشهداء الذين استشهدوا مع الأنبياء، قال: هُمْ كَذَلِكَ وَيَحِقُّ لَهُمْ، وما يَمنَعُهُمْ، وَقَدْ أَكْرَمَهُمُ الله بِالشَّهَادَةِ مَعَ الأنْبِيَاءِ، بَلْ غَيْرُهُمْ، قالوا: فمن يا رسول الله؟ قال: أَقْوَامٌ فِي أَصْلابِ الرِّجالِ يَأْتُونَ مِنْ بَعْدِى، يُؤْمِنُونَ بِى، وَلَمْ يَرَونِى، وَيصَدِّقُونَ بِى، وَلَمْ يَرَوْنِى».
[۲] مسند احمد: (ج۳، ص۱۵۵، حدیث شماره۱۲۶۰۱). با این لفظ: «ليتَ أنَّا نرى إخوانَنا قالوا: يا رسولَ اللهِ ألسنا إخوانَك؟ قال: أنتم أصحابي، وإخواني قومٌ آمنوا بي ولم يرَوني».
