(۱۲۳۵) سوال: معنای این حدیث چیست: از عطاء بن یسار رَحِمَهُ‌الله روایت است که روزی مردی نزد رسول اللهﷺ آمد در حالی که سر و صورتش آَشفته بود. رسول اللهﷺ به او اشاره‌ای کرد مثل اینکه به او دستور داد برود موهایش را اصلاح کند. آن مرد رفت همین کار را کرد و سپس برگشت. رسول اللهﷺ فرمود: «آیا این بهتر از آن نیست که یکی از شما با سرِ آشفته بیاید مثل اینکه شیطان است»؟[۱] روایت مالک. منظور از این حدیث چیست؟ آیا این حدیث از رسول اللهﷺ است؟
جواب:
این حدیث آن طوری که سائل ذکر کرد، مُرسَل است. زیرا عطاء بن یسار رَحِمَهُ‌الله پیامبرﷺ را ندیده است. این حدیث نزد اهل علم از نوع مُرسَلِ ضعیف است. چون حدیث مرسل قابل پذیرش نیست تا زمانی که از طریقی دیگر به صورت موصول روایت شو.، یا اینکه حدیث از نوع مرسلی باشد که مشهور است و به آن عمل می‌شود و امت آن را پذیرفته است. چون این شهرت و عمل به آن و پذیرفته شدنش توسط امت، آن را ثابت می‌کند. یا اینکه شاهد دیگری به صورت متصل وجود داشته باشد که این حدیث را تقویت کند.
اما اصلاح مو: از رسول اللهﷺ ثابت است که ایشان موهایشان را شانه می‌کردند. همچنین ثابت است که شانه کردن را از سمت راست شروع می‌کردند. چنان که عایشه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهَا می‌گوید: «رسول اللهﷺ در همه چیز، از راست شروع می‌کرد: در نعلین پوشیدن و در شانه کردن و در طهارتشان و در همه‌ی امور».[۲]
شایسته است که شانه کردن مو، گاهی اوقات باشد. یعنی یک روز در میان. مگر اینکه نیازی وجود داشته باشد که انسان مجبور باشد هر روز آن را شانه بزند. مثلا انسان جایی شاغل باشد که موهایش به هم بریزد و پر از غبار شود و لازم باشد که روزانه آن را شانه بزند. البته ما در مورد مویی حرف می‌زنیم که شایسته باشد. اما اینکه عده‌ای موهایشان را طوری باقی می‌گذارند که مخالف شرع است، ما آنها را از این کار نهی می‌کنیم.
***
[۱] موطأ مالک، (ج۲، ص۹۴۹، حدیث شماره۱۷۰۲)، با این لفظ: «هَذَا خَيْرًا مِنْ أَنْ يَأْتِيَ أَحَدُكُمْ ثَائِرَ الرَّأْسِ كَأَنَّهُ شَيْطَانٌ».
[۲] صحیح بخاری: کتاب الوضوء، باب التیمن فی الوضوء و الغسل، حدیث شماره (۱۶۶). صحیح مسلم: کتاب الطهارة، باب التیمن فی الطهور و غیره، حدیث شماره (۲۶۸)، از ام المومنین عایشه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهَا با این لفظ: «كَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم يُعْجِبُهُ التَّيَمُّنُ فِي تَنَعُّلِهِ وَتَرَجُّلِهِ وَطُهُورِهِ، وَفِي شَأْنِهِ كُلِّه».
