(۱۱۴۹) سوال: معنی این حدیث چیست: «کسی که نماز صبح را بخواند در ذمت و امان الله است. پس الله چیزی از ذمه‌اش را از شما طلب نکند»[۱]؟
جواب:
معنای حدیث این است که وقتی انسان نماز صبح را با جماعت خواند، در عهد و امان و ضمانت الله است. هر کس که در ضمانت و امان الله باشد، بر خیر است. چرا که هیچ کسی از الله به عهدش وفادارتر نیست، چنان که می‌فرماید: {وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ} [توبه: ۱۱۱]: (و چه کسی از الله به عهدش وفادارتر است)؟
آنجا که فرمود: «پس الله چیزی از ذمه‌اش را از شما طلب نکند»، تشویق به خواندن نماز صبح با جماعت است. چون اگر آن را با جماعت نخواندی، در امان و پناه الله نخواهی بود و به همین خاطر الله آن را از تو طلب خواهد نمود. خواندن نماز صبح با جماعت یکی از بهترین اعمال است. رسول اللهﷺ می‌فرماید: «سنگین‌ترین نماز برای منافقان نماز عشا و نماز صبح است و اگر می‌دانستند که چه اجری در این دو نماز است، بسوی آن می‌شتافتند حتی اگر با خزیدن باشد».[۲] نیز می‌فرماید: «هر کسی دو نماز صبح و عصر را بخواند، به بهشت می‌رود».[۳]
نیز فرمود: «شما پروردگارتان را خواهید دید چنان که ماه را در شب چهارده می‌بینید. پس اگر توانستید که نماز قبل از طلوع و نماز بعد از غروب خورشید را بخوانید، پس این کار را انجام دهید».[۴]
مهم اینکه این حدیث دلالت بر فضیلت نماز صبح و به جماعت خواندن آن دارد و اینکه هر کس آن را بخواند، در ضمانت الله است.
***
[۱] صحیح مسلم: کتاب المساجد و مواضع الصلاة، باب فضل صلاة العشاء و الصبح فی جماعة، حدیث شماره (۶۵۷). از جندب بن عبدالله رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: «مَنْ صَلَّى الصُّبْحَ فَهُوَ فِي ذِمَّةِ اللَّهِ. فَلَا يَطْلُبَنَّكُمُ اللَّهُ مِنْ ذِمَّتِهِ بشيء».
[۲] صحیح بخاری: کتاب الجماعة و الإمامة، باب فضل العشاء فی الجماعة، حدیث شماره (۶۲۶). صحیح مسلم: کتاب المساجد و مواضع الصلاة، باب فضل صلاة الجماعة و بیان التشدید فی التخلف عنها، حدیث شماره (۶۵۱). از ابوهریره رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: «إِنَّ أَثْقَلَ صَلَاةٍ عَلَى الْمُنَافِقِينَ صَلَاةُ الْعِشَاءِ وَصَلَاةُ الْفَجْرِ. وَلَوْ يَعْلَمُونَ ما فيها لَأَتَوْهُمَا وَلَوْ حَبْوًا».
[۳] صحیح بخاری: کتاب مواقیت الصلاة، باب فضل صلاة الفجر، حدیث شماره (۵۴۸). صحیح مسلم: کتاب المساجد و مواضع الصلاة، باب فضل صلاتی الصبح و العصر و المحافظة علیهما. حدیث شماره (۶۳۵)، از ابوموسی اشعری رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: «مَنْ صَلَّى البردين دخل الجنة».
[۴] صحیح بخاری: کتاب مواقیت الصلاة، باب فضل صلاة العصر، حدیث شماره (۵۲۹). صحیح مسلم: کتاب المساجد و مواضع الصلاة، باب فضل صلاتی الصبح و العصر المحافظة علیهما، حدیث شماره (۶۳۳). از جریر بن عبدالله رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: «أَمَا إِنَّكُمْ سَتَرَوْنَ رَبَّكُمْ كَمَا تَرَوْنَ هَذَا، لَا تُضَامُّونَ – أَوْ لَا تُضَاهُونَ – فِي رُؤْيَتِهِ، فَإِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ لَا تُغْلَبُوا عَلَى صَلَاةٍ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ غُرُوبِهَا فَافْعَلُوا».
