(۱۱۱۴) نهی از روزه‌ی یوم الشک برای چه؟

(۱۱۱۴) سوال: معنی این حدیث چیست که پیامبرﷺ می‌فرماید: «یک یا دو روز مانده به رمضان به استقبال آن نروید مگر شخصی که روزه‌ی صدقه می‌گرفته، پس آن روز را روزه بگیرد»؟

جواب:

لفظی که سائل ذکر کرد، لفظ حدیث نیست، اما یک معنی می‌دهند. لفظ حدیث چنین است: «هیچ یک از شما یک یا دو روز قبل از رمضان را روزه نگیرد، مگر شخصی که آن روزها را روزه می‌گرفته، پس روزه اش را بگیرد».[۱] علتش این است که یک یا دو روز روزه گرفتن قبل از رسیدن رمضان، دارای نوعی تکلف و افراط گرایی است. یعنی شخص به گمان خود از روی احتیاط، یک یا دو روز قبل از رسیدن رمضان را روزه بگیرد. این نوعی تکلف در دین است. رسول اللهﷺ می‌فرماید: «افراط گرایان هلاک شدند»،[۲] و سه بار این را تکرار فرمودند.

به همین خاطر پیامبرﷺ به کسی که عادت دارد روز مشخصی را روزه بگیرد، اگر آن روز مصادف با یک یا دو روز قبل از رمضان شود، اجازه داده که آن را روزه بگیرد. مثلا اگر کسی عادت دارد که روز دوشنبه را روزه بگیرد و آن روز مصادف می‌شد با بیست و نهم شعبان، آن روز را می‌تواند روزه بگیرد و گناهی بر او نیست. زیرا روزه‌اش برای این نیست که احتیاط کند شاید آن روز، رمضان باشد، بلکه عادتش این است که این روز را روزه بگیرد.

همچنین اگر عادت داشت سه روز از هر ماه را روزه بگیرد، ولی در شعبان آن سه روز را روزه نگرفته بود. یعنی روزه‌ی این سه روز برایش میسر نگشته بود و این امکان، آخر ماه شعبان، در روزهای بیست و هفتم و بیست و هشتم و بیست و نهم شعبان برایش به وجود آمد. در صورتی که این سه روز را روزه بگیرد، هیچ گناهی ندارد؛ زیرا او عادتا این سه روز را روزه می‌گرفته است.

همچنین اگر قضای رمضان بر گردنش بود و فقط یک یا دو روز از روزه‌ی قضا باقی مانده باشد. شخص بیاید و این دو روز را در بیست و هشتم و بیست و نهم شعبان روزه بگیرد، اشکالی ندارد.

مهم اینکه حکمت از نهی این است که شخص متشددی نگوید: من از روی احتیاط، یک یا دو روز قبل از رمضان را روزه می‌گیرم.

***

^[۱] صحیح بخاری: کتاب الصوم، باب لا یتقدمن رمضان بصوم یوم و لا یومین، حدیث شماره (۱۸۱۵). صحیح مسلم: کتاب الصیام، باب لا تقدموا رمضان بصوم یوم و لا یومین، حدیث شماره (۱۰۸۲). از ابوهریره رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: « لا يَتَقَدَّمَنَّ أَحَدُكُمْ رَمَضَانَ ‌بِصَوْمِ ‌يَوْمٍ أَوْ يَوْمَيْنِ، إِلَّا أَنْ يَكُونَ رَجُلٌ كَانَ يَصُومُ صَوْمَهُ، فليصم ذلك اليوم».

^[۲] صحیح مسلم: کتاب العلم، باب هلک المتنطعون، حدیث شماره (۲۶۷۰)، از عبدالله بن مسعود رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: «هلك المتنطعون».

تعداد بازدید: 0

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما معنى حديث الرسول صلى الله عليه وسلم: «لا تتقدموا أو يومين، إلا إذا كان الرجل يصوم يوم صدقة فليصم رمضان بيوم ذلك اليوم»؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: هذا اللفظ الذي ذكره السائل ليس هو لفظ الحديث، لكنه بمعناه، فقد لا يتقدمن أحدكم رمضان بصوم يوم أو يومين، إلا أن يكون رجل كان يصوم صومه فليصم ذلك اليوم». وذلك أن تَقَدُّم صوم رمضان بيوم أو يومين فيه نوع من التنطع والتشدد، أن يقوم أحد بتقدم رمضان بصوم يوم أو يومين احتياطاً منه على ما يزعم، فيكون في هذا تنطع في دين الله، وقد قال النبي عليه الصلاة والسلام: «هلك المتنطعون، هلك المتنطعون، هلك المتنطعون».

ولهذا رَخَّص النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم- لمن كان له صوم اعتاده أن يصومه، ولو صادف قبل رمضان بيوم أو يومين، فمثلا إذا كان من عادة الإنسان أن يصوم يوم الاثنين، وكان يوم الاثنين هو التاسع والعشرين من شعبان، فإنه يصومه ولا إثم عليه؛ لأنه لم يصم هذا اليوم احتياطا لرمضان وإنما صامه لأن هذا من عادته.

وكذلك إذا كان من عادته أن يصوم ثلاثة أيام من كل شهر، ولكنه لم يصمها في شعبان، ولم يتيسر له صَومُها إلا في آخر شعبان، فصامها في اليوم السابع والعشرين والثامن والعشرين والتاسع والعشرين، فإنه لا شيء عليه؛ لأن ذلك صوم كان يصومه. وكذلك لو كان عليه قضاء من رمضان، وقد بقي عليه يوم أو يومان، فصامهما في الثامن والعشرين والتاسع والعشرين من شعبان، فإنه لا يضره. والمهم أن الحكمة من النهي لئلا يَتَنَطَّع المتنطع فيقول: أصوم قبل رمضان بيوم أو يومين احتياطا.