(۸۹۶) سوال: معنای این دو آیه چیست؟ {وَلَا تَنكِحُوا مَا نَكَحَ آبَاؤُكُم مِّنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ} [نساء: ۲۲]: (و با زنانی که پدرانتان با آنها ازدواج کرده‌اند، ازدواج نکنید، مگر آنچه قبلا روی داده است). و آیه‌ی: {وَأَن تَجْمَعُوا بَيْنَ الْأُخْتَيْنِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ} [نساء: ۲۳]: (و  جمع میان دو خواهر بر شما حرام است مگر آنچه که در گذشته رخ داده باشد).

جواب:

معنی آیه‌ی اولی چنین است: با کسی که یکی از پدرانتان با او ازدواج کرده، ازدواج نکنید؛ منظور از پدران یعنی پدر، پدربزرگ و غیره است. فرق نمی‌کند که این پدر بزرگ، از جهت پدری باشد یا مادری. جایز نیست مرد با زنی ازدواج کند که پدر یا پدربزرگش با او ازدواج کرده؛ چه پدربزرگ پدری باشد و چه پدربزرگ مادری. {إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ}، بدین معنی است که ازدواج این چنینی که قبلا در جاهلیت صورت گرفته، مورد بخشش قرار گرفته است.

اما آیه‌ی دیگر که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ فرموده: {وَأَن تَجْمَعُوا بَيْنَ الْأُخْتَيْنِ}: (و اینکه میان دو خواهر جمع کنید)، بدین معناست که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ حرام فرموده که ما هم زمان دو خواهر را، فرقی نمی‌کند که خواهر نَسَبی باشند یا خواهر شیری، به عنوان همسر داشته باشیم. آنجا که فرموده: {إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ}، بدین معنیست که اگر در جاهلیت چنین کاری کرده‌اید، اشکالی ندارد.

جمع بین دو خواهر حرام است. اگر هر دو را با یک عقد، به ازدواج خود در آورد؛ بدین صورت که پدرشان بگوید: دو دخترم را به ازدواجت در آوردم؛ هر دو عقد باطل است. اما اگر یکی را قبلا گرفته، عقد همان خواهر صحیح است؛ یعنی اگر مردی، صبح یکی از دخترانش را به عقد مردی در آورد و شب نیز خواهر دیگرش را به عقد همان مرد در آورد، در حالی که دختر اولی هنوز در عقد همان مرد است، نکاح دوم باطل است.

همچنین جمع بین زن و عمه‌اش و زن با خاله‌اش جایز نیست. پس نباید بین این سه گروه جمع نماید: دو خواهر، عمه و برادرزاده و خاله و خواهرزاده. اما ازدواج با دیگر اقارب و جمع بین آنها، جایز است. ازدواج با دو دختر عمو و دو دختر خاله جایز است. اما بهتر است انسان با زنانی که خویشاوند یکدیگر هستند، ازدواج نکند. زیرا این کار ممکن است به قطع صله‌ی رحم بینجامد. چون معروف است هوو نسبت به هووی دیگرش غیرتی می‌شود و از این رو بین آنها دشمنی و کدورت به وجود می‌آید.

***